VIA NEGATIVA

  Κεριά Του μέλλοντος οι μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας   σα μια σειρά κεράκια αναμμένα — χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια. Οι περασμένες μέρες πίσω μένουν,       μια θλιβερή γραμμή κεριών σβησμένων·   τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,   κρύα κεριά, λιωμένα, και κυρτά. Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή των,   και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.   Εμπρός κοιτάζω τ’ αναμμένα μου κεριά. Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξω   τί γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,   τί γρήγορα που τα σβηστά κεριά πληθαίνουν.

     ... Η νεοφιλελεύθερη ψυχοπολιτική κυριαρχείται από θετικότητα: αντί να χρησιμοποιεί αρνητικές απειλές, εργάζεται με θετικά κίνητρα. Δεν χρησιμοποιεί το "πικρό φάρμακο" αλλά το like. Κολακεύει την ψυχή αντί να τη συγκλονίζει και να την παραλύει με σοκ.Δελεάζει την ψυχή, την υποχρεώνει, αντί να της αντιτίθεται. Καταγράφει επιμελώς τους πόθους, τις ανάγκες και τις επιθυμίες της, αντί να τις "αποδομεί". Με τη βοήθεια μοντέλων πρόγνωσης, προβλέπει ενέργειες- και μάλιστα τις προεξοφλεί αντί να τις διαγράφει. Η νεοφιλελεύθερη ψυχοπολιτική είναι μια έξυπνη πολιτική που επιδιώκει να ευχαριστήσει, να εκπληρώσει, αντί να καταπιέσει.

  ... Το φτιάξιμο μιας ταινίας όμως δεν είναι πάντοτε αντιμετώπιση προβλημάτων, διλημμάτων, οικονομικών δυσχερειών, υπευθυνοτήτων και φόβου. Είναι επίσης και παιχνίδι, όνειρα, αναμνήσεις κρυφές. Συχνά αρχινά με μια εικόνα: ένα πρόσωπο που φωτίζεται ξαφνικά και άπλετα, ένα χέρι που υψώνεται, μια πλατεία την αυγή όπου μερικές γριούλες κάθονται σε ένα παγκάκι χωρισμένες η μια από την άλλη με ένα σακί μήλα. Ή μπορεί πάλι να είναι μερικές λέξεις που ανταλλάσσονται, δυο άνθρωποι που ξαφνικά λένε κάτι ο ένας στον άλλο σε ένα τελείως προσωπικό τόνο φωνής- που έχουν γυρισμένες τις πλάτες τους, δε μπορώ να δω ούτε τα πρόσωπά τους κι όμως είμαι υποχρεωμένος να τους ακούσω. Να περιμένω να επαναλάβουν τις ίδιες λέξεις  που δεν έχουν κανένα ιδιαίτερο νόημα, εγκυμονούν, όμως, μιαν ένταση, μιαν ένταση που δεν έχω συνειδητοποιήσει εντελώς , αλλά δρα μέσα μου σαν μεθυστικό πιοτό. Το φωτισμένο πρόσωπο, το χέρι που υψώθηκε λες για να τραγουδήσει, οι λίγες συνηθισμένες λέξεις, οι γριούλες στην πλα...

  [Αντί να φωνασκώ…] Αντί να φωνασκώ και να συμφύρομαι Με τους υπαίθριους ρήτορες και τους αγύρτες —Μάντεις κακών και οραματιστές— Όταν γκρεμίστηκε το σπίτι μου Και σκάφτηκε βαθιά με τα υπάρχοντα (Και δε μιλώ εδώ για χρήματα και τέτοια) Πήρα τους δρόμους μοναχός σφυρίζοντας. Ήτανε βέβαια μεγάλη η περιπέτεια Όμως η πόλις φλέγονταν τόσο όμορφα Ασύλληπτα πυροτεχνήματα ανεβαίνανε Στον πράο ουρανό με διαφημίσεις Αιφνίδιων θανάτων κι αλλαξοπιστήσεων. Σε λίγο φτάσανε και τα μαντάτα πως Κάηκαν όλα τα επίσημα αρχεία και βιβλιοθήκες Οι βιτρίνες των νεωτερισμών και τα μουσεία Όλες οι ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων Και θανάτων —έτσι που πια δεν ήξερε Κανείς αν πέθανε ή αν ζούσε ακόμα— Όλα τα δούναι και λαβείν των μεσιτών Από τους οίκους ανοχής τα βιβλιάρια των κοριτσιών Τα πιεστήρια και τα γραφεία των εφημερίδων. Εξαίσια νύχτα τελεσίδικη και μόνη Οριστική (όχι καθόλου όπως οι λύσεις Στα περιπετειώδη φιλμ). Τίποτα δεν πουλιόταν πια. Έτσι λαφρύς και περιττός πήρα τους δρόμους Βρήκα την Κλαίρη βγα...

  ... Κάθε μηχανισμός, κάθε τεχνολογία της εξουσίας προτείνει τα δικά της λατρευτικά αντικείμενα ( Devotionalien ), τα οποία τίθενται στην υπηρεσία της υποταγής. Υλοποιούν και σταθεροποιούν την εξουσία. Devot σημαίνει αφοσίωση, υπακοή. Το smartphone είναι ένα ψηφιακό λατρευτικό αντικείμενο. Ως μηχανισμός εξατομίκευσης αναλαμβάνει τη λειτουργία του ροζάριου, το οποίο είναι επίσης εύχρηστο και χειροπιαστό όπως το κινητό τηλέφωνο. Σκοπός και των δύο αντικειμένων είναι η αυτοεξέταση, ο αυτοέλεγχος. Η εξουσία αυξάνει την αποτελεσματικότητά της αναθέτοντας την επιτήρηση στον καθένα προσωπικά. Το "like" είναι το ψηφιακό αμήν. Κάθε φορά που πατάμε "like" , δείχνουμε υποταγή στην εξουσία. Το smartphone δεν είναι απλώς ένας αποτελεσματικός μηχανισμός επιτήρησης, αλλά και ένα φορητό εξομολογητήριο. Το Facebook είναι η εκκλησία, η παγκόσμια συναγωγή της ψηφιακής εποχής.

    Η κάθε μέρα σαν τη γομολάστιχα σβήνει την προηγούμενη και πάει. Άλλοτε σβήνει την επόμενη, καμιά φορά ολόκληρη βδομάδα.   Βροχές θυμάμαι και πουλιά και ιστορίες που δεν έζησα ποτέ μου.   Τις νύχτες γράφεται το μέλλον μου, τα φοβερά καθέκαστα της επομένης, και πρέπει να ξυπνάω στις εφτά, με την ψυχή στα δόντια να γυρίζω, για να προλάβω τις παραγγελίες.   Χιόνια θυμάμαι και βουνά και εξορίες που δεν έζησα ποτέ μου.   Λησμόνησα τους ίδιους τους γονείς μου, πώς ήτανε και ποιοι και πόσοι. Κοιτάζω γράμματα, φωτογραφίες, δεν ξεχωρίζω ζωντανούς και πεθαμένους. Γριές και γέροι και παιδιά, μεσήλικες θλιμμένοι.   Μάτια θυμάμαι και φωνές, πρόσωπα που δε γνώρισα ποτέ μου. (από το Γυάλινα Γιάννενα , Καστανιώτης 1989)

    ... Είναι αλήθεια ότι η εποχή μας δεν καλλιεργεί πια το ιδεώδες ενός Σχολείου αυταρχικού, που επιδιώκει την πειθαρχία. Ο μαθητής δεν ταυτίζεται πια με το στραβό κλήμα, ούτε ο δάσκαλος με τον ευθύ πάσαλο και το σύρμα που θα ισιώσουν μια ανωμαλία. Δεν πρόκειται για το σχολείο-Οιδίποδας. Ο συγκαιρινός κονφορμισμός δεν είναι πλέον ηθικός, αλλά γνωσιακός και παραγωγικός. Ο μαθητής δεν είναι ένα στραβό κλήμα, αλλά μια μηχανή που πρέπει να σημειώνει ικανοποιητικές επιδόσεις.Πρόκειται για δύο μοντέλα γνώσης που το ένα διαδέχθηκε το άλλο, όπως είδαμε, στο πέρασμα από το σχολείο-Οιδίποδας στο σχολείο-Νάρκισσος Αν στο πρώτο η εκπαίδευση ισιώνει τα στρεβλά κλήματα κάνοντάς τα όλα ίδια,στο δεύτερο δεσπόζουν οι γνωσιακές και επιτελεστικές αξιώσεις : η εκμάθηση συνίσταται στο γέμισμα του εγκεφάλου μας με files , σύμφωνα με το ιδεώδες μιας εν δυνάμει απεριόριστης μετάγγισης πληροφοριών στη μνήμη μας. Η βοτανική ψευδαίσθηση αντικαταστάθηκε από την τεχνολογική και γνωσιακή: το θάνατο του βι...