VIA NEGATIVA

    Μ Ο Ν Α Κ Ρ Ι Β Η  Μ Ο Υ  του Ναζίμ Χικμέτ — Μονάκριβή μου εσύ στον κόσμο μου λες στο τελευταίο σου γράμμα: «πάει να σπάσει το κεφάλι μου, σβήνει η καρδιά μου, Αν σε κρεμάσουν, αν σε χάσω θα πεθάνω». Θα ζήσεις, καλή μου, θα ζήσεις, Η ανάμνησή μου σαν μαύρος καπνός θα διαλυθεί στον άνεμο. Θα ζήσεις, αδελφή με τα κόκκινα μαλλιά της καρδιάς μου Οι πεθαμένοι δεν απασχολούν πιότερο από ῾να χρόνο τους ανθρώπους του εικοστού αιώνα. Ο θάνατος Ένας νεκρός που τραμπαλίζεται στην άκρη του σκοινιού σε τούτον ῾δω το θάνατο δεν αντέχει η καρδιά μου. Μα νά ῾σαι σίγουρη, πολυαγαπημένη μου, αν το μαύρο και μαλλιαρό χέρι ενός φουκαρά ατσίγγανου περάσει στο λαιμό μου τη θηλειά άδικα θα κοιτάνε μες στα γαλάζια μάτια του Ναζίμ να δουν το φόβο. Στο σούρπωμα του στερνού μου πρωινού θα δω τους φίλους μου και σένα. Και δε θα πάρω μαζί μου κάτου από το χώμα παρά μόνο την πίκρα ενός ατέλειωτου τραγουδιού. Γυναίκα μου Μέλισσά μου με τη χρυσή καρδιά Μέλισσά μου με τ...

  ΠΑΡΙΣΙ (ΚΟΥΒΕΝΤΟΛΟΪ ΜΕ ΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΤΟΓ ΑΪΦΕΛ) Από μυριάδες βήματα θορυβοποιημένο, ψιθυροποιημένο από μυριάδες αυτοκινητολάστιχα το Παρίσι, το περνοδιαβαίνω — τρομαχτικά μονάχος τρομαχτικά κανείς τρομαχτικά μήτε ψυχή. Γύρω μου — τα ωτό χορογραφία φανταστική, γύρω μου — μες από ψάρια ζωόμορφα, από τον καιρό των Λουδοβίκων, πιδακίζοντας σφυρίζει το νερό. Βγαίνω Στην Place de la Concorde. Προσμένω ώσπου ανασηκώνοντας το εγχάρακτο μικρό κεφάλι του, απ’ την παρακολούθηση εξουθενωμένος των ψηλών σπιτιών, βγαίνει από την ομίχλη ο Πύργος του Άϊφελ φτάνοντας προς εμέ, εμέ τη γιάφκα, εμέ τον μπολσεβίκο αυτόν. — Σσσ… Πύργε, σιγότερα, μην πλατσουρίζεις έτσι! — θα μας πάρουν χαμπάρι! είναι μια γκιλοτινική αγωνία το φεγγάρι. Να τί θα πω σε σένανε (επάνω του όλος έχω γαντζωθεί σιγανοψιθυρίζοντας στο ραδιοαυτί, ατέλειωτο μουρμουρητό ζουζουνητό): -Έχω διαφωτίζει πέρα ως πέρα πράγματα και κτίρια. Μόνο προσμένουμε και τη δική σου συμφωνία εμείς. Πύργε, θάθελες νά...

  Ποτέ δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά απ’ τα σπίτια τους, τριγυρίζουν εκεί, μπλέκονται στα φουστάνια τής μητέρας τους την ώρα που εκείνη ετοιμάζει το φαΐ κι ακούει το νερό να κοχλάζει σα να σπουδάζει τον ατμό και το χρόνο. Πάντα εκεί – Και το σπίτι παίρνει ένα άλλο στένεμα και πλάτεμα  σάμπως να πιάνει σιγαλή βροχή καταμεσής καλοκαιριού, στα ερημικά χωράφια. Δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά. Μένουν στο σπίτι κι έχουν μια ξέχωρη προτίμηση να παίζουν στον κλεισμένο διάδρομο και κάθε μέρα μεγαλώνουν μέσα στην καρδιά μας, τόσο που ο πόνος κάτω απ’ τα πλευρά μας, δεν είναι πια απ' τη στέρηση μα απ’ την αύξηση. Κι αν κάποτε οι γυναίκες βγάζουν μια κραυγή στον ύπνο τους, είναι που τα κοιλοπονάνε πάλι. Γιάννης Ρίτσος , Σχήμα της απουσίας Αθήνα, Φεβρουάριος – Μάρτης 1958

  Τόποι εξορίας και πολιτικοί εξόριστοι στην Ελλάδα «H λέξη εξορία», σημειώνει ο Κωστής Λιόντης, επιμελητής του αφιερώματος  Τόποι εξορίας  (εφ.  Η Καθημερινή,  16 Νοεμ. 2003), «σύνθεση της φράσης: “έξω των ορίων”, σύμφωνα με τα λεξικά νεοελληνικής, ως πρώτη έννοια είναι η εκτός των ορίων της χώρας αποπομπή και διαβίωση κάποιου πολίτη. Στον ελληνικό 20ό αι. μόνο σε μια περίπτωση ανταποκρίνεται εννοιολογικά. Πρόκειται για την επιφανή ομάδα κωνσταντινικών που έστειλε εξόριστους στην Κορσική ο Βενιζέλος το 1917. Μόνο κατ’ επέκταση ή μεταφορικά, αλλοιωμένη πάντως στην πρώτη της έννοια, η λέξη εξορία μπορεί να καλύψει την αποπομπή εντός των εθνικών ορίων». Εξόριστοι γιορτάζουν το Πάσχα. Από αριστερά προς τα δεξιά: ο Γιάννης Ρίτσος, η αδελφή του, η Κατίνα Δ. Φωτιάδη και ο Δημήτρης Φωτιάδης, Αϊ-Στράτης, 1950-1951 [πηγή: Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.] Η ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα σφραγίζεται, μεταξύ άλλων, και από τις πολιτικές διώξεις χιλιάδων αντιφρονούντων και τις...