VIA NEGATIVA

  Κεριά Του μέλλοντος οι μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας   σα μια σειρά κεράκια αναμμένα — χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια. Οι περασμένες μέρες πίσω μένουν,       μια θλιβερή γραμμή κεριών σβησμένων·   τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,   κρύα κεριά, λιωμένα, και κυρτά. Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή των,   και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.   Εμπρός κοιτάζω τ’ αναμμένα μου κεριά. Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξω   τί γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,   τί γρήγορα που τα σβηστά κεριά πληθαίνουν.

     ... Η νεοφιλελεύθερη ψυχοπολιτική κυριαρχείται από θετικότητα: αντί να χρησιμοποιεί αρνητικές απειλές, εργάζεται με θετικά κίνητρα. Δεν χρησιμοποιεί το "πικρό φάρμακο" αλλά το like. Κολακεύει την ψυχή αντί να τη συγκλονίζει και να την παραλύει με σοκ.Δελεάζει την ψυχή, την υποχρεώνει, αντί να της αντιτίθεται. Καταγράφει επιμελώς τους πόθους, τις ανάγκες και τις επιθυμίες της, αντί να τις "αποδομεί". Με τη βοήθεια μοντέλων πρόγνωσης, προβλέπει ενέργειες- και μάλιστα τις προεξοφλεί αντί να τις διαγράφει. Η νεοφιλελεύθερη ψυχοπολιτική είναι μια έξυπνη πολιτική που επιδιώκει να ευχαριστήσει, να εκπληρώσει, αντί να καταπιέσει.

  ... Το φτιάξιμο μιας ταινίας όμως δεν είναι πάντοτε αντιμετώπιση προβλημάτων, διλημμάτων, οικονομικών δυσχερειών, υπευθυνοτήτων και φόβου. Είναι επίσης και παιχνίδι, όνειρα, αναμνήσεις κρυφές. Συχνά αρχινά με μια εικόνα: ένα πρόσωπο που φωτίζεται ξαφνικά και άπλετα, ένα χέρι που υψώνεται, μια πλατεία την αυγή όπου μερικές γριούλες κάθονται σε ένα παγκάκι χωρισμένες η μια από την άλλη με ένα σακί μήλα. Ή μπορεί πάλι να είναι μερικές λέξεις που ανταλλάσσονται, δυο άνθρωποι που ξαφνικά λένε κάτι ο ένας στον άλλο σε ένα τελείως προσωπικό τόνο φωνής- που έχουν γυρισμένες τις πλάτες τους, δε μπορώ να δω ούτε τα πρόσωπά τους κι όμως είμαι υποχρεωμένος να τους ακούσω. Να περιμένω να επαναλάβουν τις ίδιες λέξεις  που δεν έχουν κανένα ιδιαίτερο νόημα, εγκυμονούν, όμως, μιαν ένταση, μιαν ένταση που δεν έχω συνειδητοποιήσει εντελώς , αλλά δρα μέσα μου σαν μεθυστικό πιοτό. Το φωτισμένο πρόσωπο, το χέρι που υψώθηκε λες για να τραγουδήσει, οι λίγες συνηθισμένες λέξεις, οι γριούλες στην πλα...

  [Αντί να φωνασκώ…] Αντί να φωνασκώ και να συμφύρομαι Με τους υπαίθριους ρήτορες και τους αγύρτες —Μάντεις κακών και οραματιστές— Όταν γκρεμίστηκε το σπίτι μου Και σκάφτηκε βαθιά με τα υπάρχοντα (Και δε μιλώ εδώ για χρήματα και τέτοια) Πήρα τους δρόμους μοναχός σφυρίζοντας. Ήτανε βέβαια μεγάλη η περιπέτεια Όμως η πόλις φλέγονταν τόσο όμορφα Ασύλληπτα πυροτεχνήματα ανεβαίνανε Στον πράο ουρανό με διαφημίσεις Αιφνίδιων θανάτων κι αλλαξοπιστήσεων. Σε λίγο φτάσανε και τα μαντάτα πως Κάηκαν όλα τα επίσημα αρχεία και βιβλιοθήκες Οι βιτρίνες των νεωτερισμών και τα μουσεία Όλες οι ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων Και θανάτων —έτσι που πια δεν ήξερε Κανείς αν πέθανε ή αν ζούσε ακόμα— Όλα τα δούναι και λαβείν των μεσιτών Από τους οίκους ανοχής τα βιβλιάρια των κοριτσιών Τα πιεστήρια και τα γραφεία των εφημερίδων. Εξαίσια νύχτα τελεσίδικη και μόνη Οριστική (όχι καθόλου όπως οι λύσεις Στα περιπετειώδη φιλμ). Τίποτα δεν πουλιόταν πια. Έτσι λαφρύς και περιττός πήρα τους δρόμους Βρήκα την Κλαίρη βγα...

  ... Κάθε μηχανισμός, κάθε τεχνολογία της εξουσίας προτείνει τα δικά της λατρευτικά αντικείμενα ( Devotionalien ), τα οποία τίθενται στην υπηρεσία της υποταγής. Υλοποιούν και σταθεροποιούν την εξουσία. Devot σημαίνει αφοσίωση, υπακοή. Το smartphone είναι ένα ψηφιακό λατρευτικό αντικείμενο. Ως μηχανισμός εξατομίκευσης αναλαμβάνει τη λειτουργία του ροζάριου, το οποίο είναι επίσης εύχρηστο και χειροπιαστό όπως το κινητό τηλέφωνο. Σκοπός και των δύο αντικειμένων είναι η αυτοεξέταση, ο αυτοέλεγχος. Η εξουσία αυξάνει την αποτελεσματικότητά της αναθέτοντας την επιτήρηση στον καθένα προσωπικά. Το "like" είναι το ψηφιακό αμήν. Κάθε φορά που πατάμε "like" , δείχνουμε υποταγή στην εξουσία. Το smartphone δεν είναι απλώς ένας αποτελεσματικός μηχανισμός επιτήρησης, αλλά και ένα φορητό εξομολογητήριο. Το Facebook είναι η εκκλησία, η παγκόσμια συναγωγή της ψηφιακής εποχής.

    Η κάθε μέρα σαν τη γομολάστιχα σβήνει την προηγούμενη και πάει. Άλλοτε σβήνει την επόμενη, καμιά φορά ολόκληρη βδομάδα.   Βροχές θυμάμαι και πουλιά και ιστορίες που δεν έζησα ποτέ μου.   Τις νύχτες γράφεται το μέλλον μου, τα φοβερά καθέκαστα της επομένης, και πρέπει να ξυπνάω στις εφτά, με την ψυχή στα δόντια να γυρίζω, για να προλάβω τις παραγγελίες.   Χιόνια θυμάμαι και βουνά και εξορίες που δεν έζησα ποτέ μου.   Λησμόνησα τους ίδιους τους γονείς μου, πώς ήτανε και ποιοι και πόσοι. Κοιτάζω γράμματα, φωτογραφίες, δεν ξεχωρίζω ζωντανούς και πεθαμένους. Γριές και γέροι και παιδιά, μεσήλικες θλιμμένοι.   Μάτια θυμάμαι και φωνές, πρόσωπα που δε γνώρισα ποτέ μου. (από το Γυάλινα Γιάννενα , Καστανιώτης 1989)

    ... Είναι αλήθεια ότι η εποχή μας δεν καλλιεργεί πια το ιδεώδες ενός Σχολείου αυταρχικού, που επιδιώκει την πειθαρχία. Ο μαθητής δεν ταυτίζεται πια με το στραβό κλήμα, ούτε ο δάσκαλος με τον ευθύ πάσαλο και το σύρμα που θα ισιώσουν μια ανωμαλία. Δεν πρόκειται για το σχολείο-Οιδίποδας. Ο συγκαιρινός κονφορμισμός δεν είναι πλέον ηθικός, αλλά γνωσιακός και παραγωγικός. Ο μαθητής δεν είναι ένα στραβό κλήμα, αλλά μια μηχανή που πρέπει να σημειώνει ικανοποιητικές επιδόσεις.Πρόκειται για δύο μοντέλα γνώσης που το ένα διαδέχθηκε το άλλο, όπως είδαμε, στο πέρασμα από το σχολείο-Οιδίποδας στο σχολείο-Νάρκισσος Αν στο πρώτο η εκπαίδευση ισιώνει τα στρεβλά κλήματα κάνοντάς τα όλα ίδια,στο δεύτερο δεσπόζουν οι γνωσιακές και επιτελεστικές αξιώσεις : η εκμάθηση συνίσταται στο γέμισμα του εγκεφάλου μας με files , σύμφωνα με το ιδεώδες μιας εν δυνάμει απεριόριστης μετάγγισης πληροφοριών στη μνήμη μας. Η βοτανική ψευδαίσθηση αντικαταστάθηκε από την τεχνολογική και γνωσιακή: το θάνατο του βι...

   "Ο Εχθρός του λαού" είναι έργο υποδειγματικής ιψενικής γραφής, διότι δίνει παραστατικά την εικόνα των εξουσιαστικών μηχανισμών οι οποίοι, εν ονόματι της "κοινής γνώμης" και της "μετριοπάθειας" κινητοποιούνται για να εξαγοράσουν συνειδήσεις, να αλλοιώσουν χαρακτήρες και τελικά να εξοντώσουν τους πολιτικούς εχθρούς τους. Οι μηχανισμοί της κρατικής εξουσίας, που προσπαθούν να ανατρέψουν τις απόψεις του αναμορφωτή γιατρού Στόκμαν, δρουν σαν ασφυκτικός βρόχος και εν τέλει γίνονται σήμα κινδύνου για την κοινωνία. Το έργο κινείται μέσα σε καφκικό ζόφο, όταν όλος ο περίγυρος του Στόκμαν -επαγγελματικός, οικογενειακός, φιλικός- λειτουργεί σαν κατασταλτικός μηχανισμός με μόνο σκοπό τη διατήρηση μιας βαλτωμένης αλλά επιφανειακά ήρεμης πόλης. Απόσπασμα "Νόμιζα πως αυτοί οι άνθρωποι θέλουν το καλό μας. Αλλά αυτοί είναι αληθινοί δικτάτορες. Μόνο η ε ξ ο υ σ ί α τους ενδιαφέρει και τίποτα άλλο, ακόμα και να χρειαστεί...

Οι έποικοι γράφουνε για λουλούδια Εγώ σας μιλάω για τα παιδιά που πετροβολάνε τα τανκς του Ισραήλ λίγο πριν τα κορμιά τους γίνουν μαργαρίτες στη γη. Θέλω να μοιάσω στους ποιητές που νοιάζονται για το φεγγάρι. Οι Παλαιστίνιοι δεν βλέπουν το φεγγάρι στα μπουντρούμια της φυλακής. Είναι τόσο όμορφο το φεγγάρι. Είναι τόσο όμορφα τα λουλούδια. Όταν έχω τις μαύρες μου μαζεύω λουλούδια για το νεκρό πατέρα μου. Όλη τη μέρα βλέπει το Αλ Τζαζίρα. Μακάρι να σταματήσει η Τζέσικα να μου εύχεται στο κινητό " Καλό Ραμαζάνι" Το ξέρω πως είμαι Αμερικάνα γιατί με το που μπαίνω στο δωμάτιο κάτι πεθαίνει. Οι μεταφορές που μιλάνε για θάνατο είναι για τους ποιητές που φαντάζονται πως νοιάζονται τα φαντάσματα για τον ήχο. Όταν πεθάνω, σας δίνω υπόσχεση πως σα στοιχειό θα σας κυνηγάω. Και κάποια μέρα, θα γράψω για τα λουλούδια σα να είναι δικά μας.

    Δεν με χωράει το σώμα μου. Θέλω να επεκταθώ, να φύγω. Ανοίγω τη βρύση. Τρέχει το νερό. Τρέχει η νύχτα. Σκύβω να πιω, να ξεχάσω. Κτυπάω πάνω στο πεθαμένο μου πρόσωπο. Ανάβει μια φωνή. Φωνή της σιωπής. Η ροή της μνήμης με τινάζει πίσω στο κορμί σου. Τώρα που γράφω το φεγγάρι χάνεται στα σκέλια σου και το χορτάρι ψηλώνει άγριο, κόκκινο, σαν φωτιά. Όλα τ’ άλλα τυλιγμένα σε υαλοβάμβακα. Μόνο τα μαλλιά σου τρίζουν και μεγαλώνουν, αγνοώντας τα πολιτικά συστήματα και την τριγωνομετρία.

 

  Για τον Αλέξη Γρηγορόπουλο που θα γινόταν 31 ετών … Σκότωσαν έναν άνθρωπο Έναν άνθρωπο που ήταν κάποτε παιδί Σ’ ένα μεγάλο τοπίο Μια κηλίδα αίμα Σαν ήλιος που βασιλεύει. Πολ Ελυάρ