VIA NEGATIVA

  «Μπορεί η αλήθεια ναν΄ θνητή, το ψέμα αθάνατο;» «Έτσι δείχνουν όλα». «Που είδες, η αδικία να μη ξεμασκαρεύεται χρόνους και καιρούς;» «Εδώ». «Μα ξέρεις κάποιον που η βία να του ΄χει φέρει τύχη;» «Και ποιος δεν ξέρει;» «Τότε ποιος μπορεί, σ΄ έναν τέτοιο κόσμο, να τσακίσει τον τύραννο;» «Εσύ». Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης

  Οι Δον  Κιχώτες  πάνε ομπρός και βλέπουνε ώς την άκρη του κονταριού που εκρέμασαν σημαία τους την Ιδέα. Κοντόφθαλμοι οραματιστές, ένα δεν έχουν δάκρυ για να δεχτούν ανθρώπινα κάθε βρισιά χυδαία. 5 Σκοντάφτουνε στη Λογική και στα ραβδιά των άλλων αστεία δαρμένοι σέρνονται καταμεσής του δρόμου, ο  Σάντσος  λέει «δε σ’ το ’λεγα;» μα εκείνοι των μεγάλων σχεδίων αντάξιοι μένουνε και: « Σάντσο , τ’ άλογό μου!» Έτσι αν το θέλει ο  Θερβαντές , εγώ τούς είδα, μέσα 10 στην μίαν ανάλγητη Ζωή, του Ονείρου τους ιππότες άναντρα να πεζέψουνε και, με πικρήν ανέσα, με μάτια ογρά, τις χίμαιρες ν’ απαρνηθούν τις πρώτες. Τους είδα πίσω να ’ρθουνε —παράφρονες, ωραίοι ρηγάδες που επολέμησαν γι’ ανύπαρχτο βασίλειο— 15 και σαν πορφύρα νιώθοντας χλευαστικιά πως ρέει, την ανοιχτή να δείξουνε μάταιη πληγή στον ήλιο!

    Ο άνθρωπος είναι «εγκαταλειμμένος», αφημένος στη δική του πρωτοβουλία. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, που θα σας επιτρέψει να καταλάβετε καλύτερα την «εγκατάλειψη» θ' αναφέρω την περίπτωση ενός απ' τους μαθητές μου, που ήρθε να με βρει κάτω από τις ακόλουθες συνθήκες. Ο πατέρας του είχε τσακωθεί με τη μητέρα του και μάλιστα έδειχνε πως είχε κλίση να γίνει συνεργάτης των Γερμανών· ο μεγαλύτερος αδελφός του είχε σκοτωθεί στη γερμανική επίθεση του 1940 κι αυτός ο νέος, με κάπως πρωτόγονα συναισθήματα αλλά και περίσσια γενναιοψυχία, επιθυμούσε να εκδικηθεί το θάνατό του. Η μητέρα του ζούσε μαζί του, πολύ στενοχωρημένη από την ημι-προδοσία του πατέρα του και τον χαμό του πρωτότοκου γιου της, και δεν έβρισκε παρηγοριά παρά σ' αυτόν τον μικρότερο.   Ένα παράδειγμα Τη στιγμή εκείνη, λοιπόν, ο νεαρός έπρεπε να διαλέξει: ή να φύγει στην Αγγλία και να προσχωρήσει στις  Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις*  —δηλαδή να εγκαταλείψει τη μητέρα του— ή να παραμείνει κοντά στη μητέρ...

  19 Σεπτεμβρίου 1982: Η μαρτυρία του Ζενέ: «Διέκρινα μόνο το μίσος και τη χαρά των φονιάδων»   Χριστίνα Μαυροπούλου Ελένη Μαυρούλη  | 18/09/2019 « Είχα την εντύπωση πως βρίσκομαι στο κέντρο μιας πυξίδας που οι ακτίνες της ήταν εκατοντάδες νεκροί » έγραψε ο  Ζαν Ζενέ  όταν κατόρθωσε να μπει στη Σατίλα, εκείνο το πρωί της  19ης Σεπτεμβρίου , μόλις 24 ώρες μετά το τέλος της σφαγής. Ο «Άγιος Ζενέ» όπως τον είχε αποκαλέσει ο Ζαν Πωλ Σάρτρ, ο Γάλλος πεζογράφος και δραματουργός, έφτασε στη Βηρυτό λίγο πριν τη σφαγή στη Σάμπρα και Σατίλα, συνοδευόμενος από τη φίλη του  Λαϊλά Σαχίντ , υπεύθυνη της «Επιθεώρησης παλαιστινιακών μελετών» («Revue d’études Palestiniennes»). Επέστρεφε στη Μέση Ανατολή μετά από μία δεκαετία, αφού από τον Οκτώβριο του 1970 ως τον Απρίλιο του 1971,  έζησε με τους Παλαιστίνιους φενταγίν στα βουνά της Ιορδανίας. Τον Μάιο του 1972, ο Ζενέ πήγε στα στρατόπεδα των Παλαιστινίων, όπου έμεινε μέχρι το τέλος του Αυγούστου και ξαναβρήκε τον ...

  Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν: α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία· β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο. Και τα δυο ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας. Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει· σαν παράνομη φαίνεται, σαν παρά φύση, σαν εφήμερη αντίδραση στις σκοτεινές αιώνιες πηγές· μα βαθύτερα νιώθουμε: η Ζωή είναι κι αυτή άναρχη, ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου. Αλλιώς, πούθε η περανθρώπινη δύναμη που μας σφεντονίζει από...

  ΜΙΑ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Στο μεγάλο δάσος, όπου ζούσαν πολλά ζώα, ξέσπασε φωτιά. Όταν η φωτιά ήταν  μικρή, τα ζώα δεν έκαναν τίποτα για να τη σβήσουν. Απλά μετακινήθηκαν σε  κάποια διπλανή περιοχή του δάσους ελπίζοντας να περάσει γρήγορα το κακό.  Καθώς, όμως, φυσούσε αέρας, η φωτιά φούντωσε για τα καλά. Σε λίγη ώρα το  δάσος καιγόταν από τη μια άκρη ως την άλλη. Τα ζώα, όταν είδαν το μέγεθος της  φωτιάς, τόσο πολύ φοβήθηκαν που άλλα τράπηκαν σε φυγή και άλλα παρέλυσαν  και παραδόθηκαν στο έλεος της φωτιάς.  Όλα εκτός από το κολιμπρί, το πιο μικρό  πουλί του δάσους, που πηγαινοερχόταν ακούραστο στο κοντινό ποτάμι για να  μεταφέρει με το ράμφος του μια σταγόνα νερό και να σβήσει τη φωτιά. Τα άλλα  ζώα, που ήταν πολύ μεγαλύτερα, όπως ο ελέφαντας, είδαν την προσπάθεια του  κολιμπρί και του φώναξαν: “Είσαι τόσο μικρό και η φωτιά είναι τόσο μεγάλη. Το  ράμφος σου χωράει μόνο μια μικρή σταγόνα νερό. Στ’ αλήθεια, πιστεύεις ότι η ...

  Ο Παύλος Μάτεσις στην τελευταία σημαντική δημόσια εμφάνισή του συναντήθηκε με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη και τον Κώστα Γεωργουσόπουλο στη σκηνή του Megaron Plus, στις 27 Ιανουαρίου του 2009, και συζήτησαν για το μεταπολεμικό θέατρο και την ελληνική κοινωνία. Ο Παύλος Μάτεσις στην τελευταία σημαντική δημόσια εμφάνισή του συναντήθηκε με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη και τον Κώστα Γεωργουσόπουλο στη σκηνή του Megaron Plus, στις 27 Ιανουαρίου του 2009, και συζήτησαν για το μεταπολεμικό θέατρο και την ελληνική κοινωνία. Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, προλογίζοντας την ομιλία του Παύλου Μάτεσι, είπε για τα έργα του ότι προσφέρουν καημό, δάκρυ και χλεύη· αναγκαία για να μπορούμε μετά να τα χαϊδέψουμε. Στην ομιλία του –απολογία τη χαρακτήρισε ο ίδιος –ο Παύλος Μάτεσις έδωσε το προσωπικό, θεατρικό και φιλοσοφικό του στίγμα, καθόρισε τη σχέση του με τον αρχαιοελληνικό λόγο και το παγκόσμιο θέατρο, ενώ περιέγραψε και το κλίμα στο οποίο δημιούργησαν οι συνοδοιπόροι της γενιάς του. Κρατήσαμε την προφορικότητα ...

  Αγαπούσα που τα ευωδάτα κίτρινα λουλούδια της, τα ‘βαζε η μητέρα μου στις κασέλες και τα εσώρουχά μας, τα σεντόνια μας, όλη μου η παιδική ηλικία μύριζε γαζία. Μιλούσαμε, πολλές ήσυχες κουβέντες, πότε η μητέρα μου δηγόταν για τον πατέρα της, για το χωριό που γεννήθηκε, και πότε εγώ της στορούσα τους βίους των αγίων που είχα διαβάσει, και ξόμπλιαζα τη ζωή τους με τη φαντασία μου, δε μ’ έφταναν τα μαρτύριά τους, έβαζα κι από δικού μου, ωσότου έπαιρναν τη μητέρα μου τα κλάματα, τη λυπόμουνα, κάθιζα στα γόνατά της, της χάιδευα τα μαλλιά και την παρηγορούσα: – Μπήκαν στον Παράδεισο, μητέρα, μη στεναχωριέσαι, σεργιανίζουν κάτω από ανθισμένα δέντρα, κουβεντιάζουν με τους αγγέλους και ξέχασαν τα βάσανά τους. Και κάθε Κυριακή βάζουν χρυσά ρούχα, κόκκινα κασκέτα με φούντες και πάνε να κάμουν βίζιτα στο Θεό. Κι η μητέρα σφούγγιζε τα δάκρυά της, με κοίταζε σα να μου έλεγε: «Αλήθεια λες;» και χαμογελούσε. Και το καναρίνι, μέσα από το κλουβί του, μας άκουγε, σήκωνε το λαιμό και κελαηδούσε μεθυσ...