Διεθνές συνέδριο: «Κορνήλιος Καστοριάδης: 1922-2022. Εκατό χρόνια από τη γέννηση του φιλοσόφου της αυτονομίας», 11-13 Μαρτίου 2022, τμήμα Πολιτικών Επιστημών Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη // International Conference: “Cornelius Castoriadis: 1922-2022. One hundred years since the birth of the philosopher of autonomy”, March 11-13, 2022, Department of Political Sciences, AUTh, Thessaloniki.
Ακολουθεί η σχετική πρόσκληση:
Εκατό χρόνια μετά τη γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη στην Κωνσταντινούπολη, τον Μάρτιο του 1922, το έργο του δεν έχει πάψει να μας προσκαλεί να στοχαστούμε έναν κόσμο που τελεί σε βαθύ μετασχηματισμό.
Κατά τη διάρκεια του βίου του, ο Καστοριάδης ενεπλάκη ενεργά στους παγκόσμιους πολιτικούς αγώνες, διατηρώντας το κριτικό του βλέμμα απέναντι στις μεταλλάξεις των διάφορων μορφών κυριαρχίας στη Δύση και στην Ανατολή. Η ένταξή του στο τροτσκιστικό ρεύμα, η πάλη ενάντια στον σταλινισμό, η ίδρυση της πολιτικής ομάδας Socialisme ou Barbarie και της ομώνυμης επιθεώρησης μαζί με τον Κλοντ Λεφόρ, οι εξεγέρσεις της Αν. Γερμανίας (1953) και της Ουγγαρίας (1956), τα γεγονότα του γαλλικού Μάη του 1968, σημαδεύουν μια φάση του έργου του, η οποία έμελλε να ολοκληρωθεί με τη ρήξη του με την μαρξισμό. Ρήξη που σηματοδοτεί ταυτόχρονα τη ρήξη του με την κληρονομημένη φιλοσοφία, όπως και την έναρξη ενός «μεταθανάτιου» κριτικού διαλόγου «σ’ αυτή τη διαχρονική Αγορά, σ’ αυτόν τον κοινωνικο-ιστορικό δημόσιο χώρο, όπου ασκείται ο στοχασμός και ο αυτοστοχασμός».
Οι κεντρικές έννοιες του διανοητή υπερβαίνουν την παραδοσιακή φιλοσοφική σύλληψη του όντος, του ανθρώπου και της κοινωνίας με βάση την υπερ-κατηγορία της καθοριστικότητας (Bestimmtheit) και αναδεικνύουν τον θεμελιώδη ρόλο του ριζικού φαντασιακού, το οποίο εκφράζεται ως θεσμίζον κοινωνικό φαντασιακό και ως ριζική φαντασία της ατομικής ψυχής.
Η κριτική του στην παραδοσιακή φιλοσοφία αλλά και στη θεωρητική και πολιτική σκέψη της εποχής του συνδυάζεται με τη στροφή του προς την ψυχανάλυση, την οποία μάλιστα άσκησε επαγγελματικά από το 1973. Συνομιλεί, μεταξύ άλλων, με το έργο του Φρόιντ, της Μέλανι Κλάιν, του Ζακ Λακάν, της Πιερά Ωλανιέ, και εντοπίζει στη ριζική ατομική φαντασία την πηγή των ασυνείδητων παραστάσεων. Εξετάζοντας την ατομική ψυχή και το κοινωνικό φαντασιακό στη βαθιά τους αλληλεπίδραση και ταυτόχρονα αποφεύγοντας να θεωρήσει τον έναν πόλο ως παράγωγο του άλλου, ξεπερνά το κλασικό δίπολο άτομο-κοινωνία και αναδεικνύει τη σχέση μη αναγωγιμότητας αλλά και αλληλοσυμπληρωματικότητας που συνδέει το ψυχικό με το κοινωνικό.
Την ίδια στιγμή, η σκέψη του Καστοριάδη απλώνεται στα πεδία των φυσικών επιστημών, της βιολογίας, της ιστορίας, αλλά και της τέχνης, και οδηγείται στη συγκρότηση μιας οντολογίας της δημιουργίας που στηρίζεται στις έννοιες του μάγματος, της ανάδυσης της ετερότητας και στη βαθύτερη ταύτιση του είναι και του χρόνου.
Παράλληλα, ο καστοριαδικός στοχασμός καταπιάνεται με το ζήτημα της τεχνοεπιστήμης και αναδεικνύει την κεντρική σημασία της οικολογικής διάστασης για την κριτική της καπιταλιστικής «ορθολογικότητας». Αναζητά και διατυπώνει τις κοινωνικο-ιστορικές προϋποθέσεις της άμεσης δημοκρατίας. Το επαναστατικό πρόταγμα αναδιατυπώνεται στο έργο του ως πρόταγμα της αυτονομίας, πιο ευρύ, αφού δεν περιορίζεται πλέον στη διαχείριση των μέσων παραγωγής, και συνάμα ανοιχτό, αφού δεν συγκροτείται ως κλειστή θεωρία.
Σήμερα, η αίσθηση ότι ζούμε σε εποχές αλλαγών ιστορικής σημασίας είναι έντονη, καθώς η κοινωνική ανισότητα, η διάχυση της πληροφορίας και οι κοινωνικές εντάσεις οξύνονται. Το πολιτικό πρόβλημα, το πρόβλημα της πολιτικής απόφασης και της συλλογικής ταυτότητας, τίθεται με νέους όρους στα πολλαπλά πεδία όπου εκδηλώνεται μια σημασιακή και αξιακή κρίση.
Σε αυτό το πλαίσιο, νέα κοινωνικά κινήματα διεκδίκησης του δημόσιου χώρου αναδύονται σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο και αμφισβητούν ρητά τις αξιώσεις του νεοφιλελευθερισμού και της αντιπροσώπευσης, ενώ σύγχρονα πολιτικά και φιλοσοφικά ρεύματα εμπνέονται από τις καστοριαδικές ιδέες. Η φιλοσοφία του Κορνήλιου Καστοριάδη προσφέρει καινοτόμες διεξόδους στην κοινωνική και πολιτική σκέψη, συντελώντας στην προσπάθειά μας να διαυγάσουμε τα φαινόμενα του καιρού μας, από τον κλονισμό των παραδοσιακών θεσμίσεων μέχρι την ανάδειξη του ψηφιακού κόσμου ως νέου πεδίου διυποκειμενικής συσχέτισης. Από τις αρχές του 21ου αιώνα, το ενδιαφέρον για το καστοριαδικό έργο δείχνει να αυξάνεται και να εμπλουτίζεται με καινούριες εκδόσεις, κριτικές αναλύσεις, όπως και ακαδημαϊκές εργασίες και διδακτορικές διατριβές γύρω από τη σκέψη του σε διάφορες χώρες του κόσμου.
Σε αυτή τη συγκυρία, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ. διοργανώνει διεθνές συνέδριο με τίτλο: «Κορνήλιος Καστοριάδης: 1922-2022. Εκατό χρόνια από τη γέννηση του φιλοσόφου της αυτονομίας», τον Μάρτιο του 2022, με πρόθεση να συζητηθούν οι διάφορες όψεις του πολύπλευρου έργου του.
Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον η κριτική του Καστοριάδη βασίστηκε σε στέρεα και διαχρονικά επιχειρήματα, ώστε να μπορεί να αποδειχθεί γόνιμη και για τον σύγχρονο στοχασμό. Κατά πόσον είναι δυνατόν να βρει εφαρμογή στην ανάλυση της σημερινής κοινωνικής πραγματικότητας και να βοηθήσει στη σκιαγράφηση νέων απαντήσεων στα ερωτήματα που αναδύονται στην εποχή μας. Στο συνέδριο είναι ευπρόσδεκτες εργασίες που αγγίζουν τα διάφορα πεδία με τα οποία ασχολήθηκε ο Καστοριάδης αλλά και το ιστορικό πλαίσιο συγκρότησης της σκέψης του, όπως για παράδειγμα:
– Την πολιτική φιλοσοφία – Τη φιλοσοφία των επιστημών – Τη μεταφυσική και οντολογία – Την πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας – Την ψυχανάλυση – Την ηθική – Την κοινωνιολογία – Την κριτική της τεχνοεπιστήμης – Τις στρατηγικές των εργατικών και κοινωνικών κινημάτων – Την ιστορία των σοσιαλιστικών ιδεών, με έμφαση στη δεκαετία του ’60.
Το δεύτερο ερώτημα που τίθεται αφορά τη σχέση και την αντιπαράθεση του Καστοριάδη με τα σημαντικότερα διανοητικά ρεύματα της εποχής του. Σε αυτό το πλαίσιο, ευπρόσδεκτες είναι εργασίες που αναδεικνύουν τις συζητήσεις στις οποίες εντάχθηκε ο φιλόσοφος, εμπλουτίζοντάς τες.
Ενδεικτικά:
– Καστοριάδης και ψυχαναλυτικά ρεύματα – Καστοριάδης και φιλοσοφία του υπαρξισμού/φαινομενολογία (Σαρτρ, Χάιντεγκερ, Μερλώ Ποντύ) – Καστοριάδης και Χάννα Άρεντ – Καστοριάδης και Ζακ Ρανσιέρ – Καστοριάδης και αγωνιστική, διαβουλευτική δημοκρατία – Καστοριάδης και κοινωνική οικολογία – Καστοριάδης και μεταδομισμός (Φουκώ, Ντελέζ, Ντερριντά) – Καστοριάδης και μαρξιστικά ρεύματα της δεκαετίας του ’60 και εξής (Αλτουσέρ, Πουλαντζάς, ιταλική αυτονομία/εργατισμός) – Καστοριάδης και κοινά (commons) – Καστοριάδης και μετα-ανθρώπινες σπουδές
Είναι σίγουρο ότι αυτές οι –τελείως ενδεικτικές– κατευθυντήριες γραμμές δεν μπορούν να εξαντλήσουν το βάθος του καστοριαδικού έργου, ούτε φυσικά και να προκαθορίσουν την πορεία μιας ανοιχτής φιλοσοφικής συζήτησης, μέρος της οποίας στοχεύει να αποτελέσει το επικείμενο συνέδριο. Ο καλύτερος τρόπος να προσεγγίσουμε την εποχή μας είναι να στοχαστούμε το παρελθόν και το παρόν μας. Ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε τον Καστοριάδη είναι να συνεχίσουμε τον ζωντανό δημόσιο διάλογο με τη σκέψη του.
→ Οι μελετητές που ενδιαφέρονται να παρουσιάσουν μια εργασία στο συνέδριο καλούνται να υποβάλουν μια περίληψη (250 λέξεις) στα αγγλικά, τα γαλλικά ή τα ελληνικά, συνοδευόμενη από ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα, μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου 2021, στο: castoriadisconf2022@gmail.com
→ Οι αιτούντες θα ενημερωθούν μέχρι τις 18 Ιανουαρίου 2022 για την αποδοχή τους.
→ Οι παρουσιάσεις δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 3.500 λέξεις (δεν περιλαμβάνονται οι υποσημειώσεις και η βιβλιογραφία).
Οργανωτική επιτροπή: Διονύσης Δρόσος (καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος (αναπληρωτής καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο), Βίκυ Ιακώβου (επίκουρη καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Αλέξανδρος Κιουπκιολής (αναπληρωτής καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Γιάννης Κτενάς (διδάκτορας, Πάντειο Πανεπιστήμιο), Κανάκης Λελεδάκης (επίκουρος καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο), Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου (αναπληρώτρια καθηγήτρια, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Γιώργος Ν. Οικονόμου (διδάκτορας, Πανεπιστήμιο Κρήτης), Γιάννης Περπερίδης (υποψήφιος διδάκτορας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), Σωτήρης Σιαμανδούρας (μεταδιδακτορικός ερευνητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο), Αλέξανδρος Σχισμένος (μεταδιδακτορικός ερευνητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου