Οι Οτεντόττοι είχαν μια πρωτόγονη ειλικρίνεια. Έλεγαν στον αιχμάλωτό τους: “Σε θρέφω για να σε φάω”. Φρικιαστικό. Μα τίμιο. Ήξερες καθαρά ότι αυτή ήταν η τύχη σου. Η σημερινή όμως Δημοκρατική μας κυβέρνηση δεν την έχει αυτή την ειλικρίνεια. Γιατί αν την είχε θα έλυε, επιτέλους, την επίμονη σιωπή της και θ’ απαντούσε απλά και στρογγυλά στον πολιτικό της αιχμάλωτο: “Μάλιστα. Σ’ αφήνω νηστικό για να σ’ αφανίσω. Για να σε δω με διαλυμένη την ανθρώπινη συνείδηση, ασπόνδυλο σκουλήκι.
Δεν πέφτεις; Δεν υποτάσσεσαι; Δεν ενδίδεις; Τίμημα ο θάνατος”.
Λίγα υγρά χιλιόμετρα έξω απ’ την πόλη των φώτων συμβαίνουν αυτά, μέσα σ’ ένα καθεστώς “απλής εκτόπισης” και μιας διαβίωσης απόλυτα “ανθρωπιστικής”. Σκεφθείτε τώρα τι θα συνέβαινε αν το καθεστώς ήταν “πειθαρχημένος περιορισμός” και η διαβίωση όχι απόλυτα “ανθρωπιστική”, αλλά κακή και απάνθρωπη. Και αυτό συμβαίνει. Εκτός πια αν έχουν ανατραπεί από τα βάθρα τους οι έννοιες της ζωής, αν έγιναν οι χωροφύλακες αρχάγγελοι και η πείνα ευεργεσία, και δεν το μάθαμε.
Γιατί είναι ειρωνία, ειρωνία κι αχαλίνωτος εμπαιγμός η επιμονή ότι μπορεί να ζήσει ένας ζωντανός άνθρωπος με το συσσίτιο ενός σπουργίτη. Αυτά τα παράξενα συμβαίνουν εδώ στον Άη Στράτη.
Ας πάρει τον κόπο ο κάθε καλής – ακόμα και ο κάθε κακής – πίστης, άνθρωπος κι ας δώσει διαφορετική ερμηνεία στα πράγματα.
Το λογικό θα ήταν – λογικό ακόμα και για τον ακαταλόγιστο – εφ’ όσον ο κόσμος είναι τόσο δίκαια και αγγελικά πλασμένος, η πολιτεία να κοιμάται ήσυχη. Να μην τρέμει. Αλλά φαίνεται ότι έχει κάποιους λόγους να τρέμει. Και τρέμει. Όχι από τύψεις – λέει – ούτε από ενοχή. Δεκτό.
Τρέμει για την ησυχία και την τάξη των πολιτών της, που την επιβουλευόμαστε εμείς, τα θηρία!
Ωραία. Μα τότε ποιο θάπρεπε νάναι το καθήκον της πολιτείας; Μια και η ησυχία και η τάξη κινδυνεύει; Και μια και για να την προφυλάξει έκτισε το διάφρακτο θηριοτροφείο του Άη-Στράτη, είχε την υποχρέωση, εφ’ όσον δεν σέβεται τους Νόμους των ανθρώπων, να σεβαστεί τους Νόμους του θηριοτροφείου. Και τότε ας μας απαντήσει: Σε ποιο θηριοτροφείο αφήνουν τα θηρία νηστικά;
Από καταβολής κόσμου τα ταΐζουν, ή τ’ απελευθερώνουν.
Το φαινόμενο να ζητούν από το λιοντάρι να κουρέψει τη χαίτη του για νάχει το δικαίωμα να φάει, μόνον εδώ, στη χώρα της “αιώνιας Δημοκρατίας” συμβαίνει. Ποτέ και πουθενά ακόμα και στις πανάρχαιες Μυθολογίες, ούτε και σ’ αυτά τα Παραμύθια δεν ακούστηκε ποτέ Κυβερνήτης, τύραννος ή Θεός, να διατάσσει τα όντα ν’ αλλάξουν σχήμα (τον άνθρωπο π.χ. να γίνει ερπετό), για νάχουν το δικαίωμα να φάνε.
Αλλά οι τιμωροί μας δεν είναι εμπειρικοί, δεν αυτοσχεδιάζουν. Το πρόγραμμά τους είναι επιστημονικά εκπονημένο και ωμώτατα καθαρό. Σου αφαιρεί το δικαίωμα να κερδίσεις τη ζωή για να στην παζαρέψει κατόπι με την τιμή σου. Περιθώρια εκλογής δεν σου αφήνει: Υποτάξου ή ψόφα! Τόσο ωμά.
Ποιος όμως έδωσε στο κράτος αυτά τα ιεροεξεταστικά δικαιώματα; Τα τελευταία τούτα χρόνια τρεις φορές έγιναν εκλογές και ποτέ και πουθενά δεν ακούσαμε κανέναν υποψήφιο να ζητά απ’ το λαό τέτοιες εξουσίες. Δεν ακούσαμε κανέναν να υπόσχεται δεσμωτήρια, πείνα και διωγμούς.
Όλοι υπόσχονταν ευτυχία, λήθη, Δημοκρατία.
Επειδή όμως είναι δυνατόν – απομονωμένοι καθώς είμαστε και άγριοι – να μας διαφεύγει η τρέχουσα έννοια της Δημοκρατίας, καλό θα ήταν οι Κυβερνήτες μας να μας κάνουν μια διευκρίνιση: “Εμείς έτσι την εννοούμε τη Δημοκρατία. Εγκαθιστούμε πάνω απ’ όλα (Νομοθεσία, Σύνταγμα, Πολίτευμα, Βουλή) ένα και μόνο ανεξέλεγκτο παντεπόπτη και εξουσιαστή: Το χωροφύλακα. Και τον περιβάλλουμε μ’ όλες τις εξουσίες. Να κρίνει, να δικάζει, να νομοθετεί, κατά την απόλυτη κρίση του. Να μοιράζει χειροπέδες και πιστοποιητικά πατριωτισμού. Να καταλύει και να θεμελιώνει τους Νόμους. Να καθορίζει πόσο ατμοσφαιρικό αέρα θ’ ανασαίνετε και πόσο ήλιο θα χαρείτε. Να καθορίζει αυτός το πού θα ζείτε και το πού και πώς θα πεθάνετε”. Και τότε σαν φυσικό επακόλουθο θ’ αναπηδούσε μόνη της η κατακλείδα: “Δώστε μου την εξουσία για να τη μεταβιβάσω στο χωροφύλακα”.
Επειδή βρισκόμαστε σε παραμονές πάλι εκλογών, κι επειδή πολύς θόρυβος και πολύς κοπετός θα γίνει ξανά για τη Δημοκρατία, φρόνιμο θα ήταν οι επίδοξοι Κυβερνήτες μας να κάνουν στο Λαό αυτό το μικρό μάθημα “ερμηνείας της Δημοκρατίας”.
Κι αν ο Λαός – μετά απ’ αυτήν τη θαρραλέα και σταράτη εξήγηση μαζί του – τους ξαναδώσει την εντολή, τότε εμείς δεχόμαστε ν’ αρκεστούμε στο συσσίτιο του σπουργίτη και να πούμε κι “ευχαριστώ”.
Ως τότε όμως θάχουμε το δικαίωμα να φωνάζουμε μ’ όλη τη δύναμη των στέρνων μας, ότι εδώ κάτω, μέσα σ’ ένα κύκλο αδιαπέραστης σιγής, χίλιες τριακόσιες ανθρώπινες ζωές πεθαίνουν από την πείνα, με την ευθύνη και την εντολή της Κυβέρνησης, πιστοί όμως στο όραμα ενός κόσμου χωρίς χειροπέδες και χωρίς πείνα.
Και μιας αληθινής Δημοκρατίας χωρίς εισαγωγικά..
Άη Στράτης, 15-9-52
Είσαι αδερφός μου Παύλο Φύσσα,
Τώρα σε βλέπω απ’ την αφίσα,
Με την πληγή, Η μνήμη που κρατάει μαχαίρι
Οπλίζει τώρα κι άλλο χέρι Και καίει τη γη
ζωές ζητάει να αποτελειώσει
Ο φασισμός πουλάει τη δόση
Κι ο καναπές την αγοράζει
Στις γειτονιές των ηττημένων
Το τέρας στέκεται στημένο Σπίτια ρημάζει
Είσαι αδελφός μου Παύλο Φύσσα
Αν είσαι αέρας τώρα φύσα
Να σηκωθούμε Με ένα ορφανό τραγούδι Παύλο
Το πλήρωσες εσύ το ναύλο
Χωρίς επιστροφή να πούμε
Είσαι αδελφός μας Παύλο Φύσσα
Αν είσαι αέρας τώρα φύσα!
Στις 17 Σεπτεμβρίου 2013, ο Παύλος Φύσσας, συνοδευόμενος από τη σύντροφό του, βρισκόταν σε μια καφετέρια και μαζί με άλλα 8-10 άτομα παρακολουθούσαν αγώνα ποδοσφαίρου. Στην ίδια καφετέρια ήταν, μεταξύ άλλων, μια παρέα ακόμα δυο-τριών ατόμων. Σύμφωνα με την προανάκριση, υπήρξε ένταση ανάμεσα στις δύο παρέες. Στη συνέχεια, η δεύτερη παρέα άρχισε να καλεί ενισχύσεις.
Μέλος της δεύτερης παρέας, ήταν ο Ιωάννης Άγγος, υπεύθυνος ασφάλειας της Τοπικής Οργάνωσης Νίκαιας της Χρυσής Αυγής που, σύμφωνα με την απολογία του στις ανακρίτριες, κάλεσε τον ιεραρχικά ανώτερό του, υπεύθυνο πολιτικής δράσης της ΤΟ, Καζαντζόγλου και τον πληροφόρησε για την παρουσία του Φύσσα και της παρέας του στην καφετέρια. Σύμφωνα με τον πυρηνάρχη Νίκαιας της ΧΑ, Γιώργο Πατέλη, ο Καζαντζόγλου του τηλεφώνησε λίγα λεπτά αργότερα. Γύρω στις 23:30 ο Πατέλης έστειλε, μέσω υπολογιστή, σε κινητά τηλέφωνα μελών της ΧΑ από τη Νίκαια το γραπτό μήνυμα: «Όλοι τώρα τοπική. Όσοι είσαστε κοντά. Δεν θα περιμένουμε μακρινούς. Τώρα». Από τις 23:26 ως τις 23:50, ο Πατέλης επικοινώνησε επτά φορές τηλεφωνικά με το βουλευτή της ΧΑ και περιφερειάρχη Πειραιά, Γιάννη Λαγό.] Σε ομιλία του, στα γραφεία της ΤΟ Νίκαιας το καλοκαίρι του 2012, ο Πατέλης ενημέρωσε τους συγκεντρωμένους Χρυσαυγίτες ότι, μόνο εάν λάβει την έγκριση του Λαγού, θα στείλει γραπτά μηνύματα για τη συγκρότηση μιας ομάδας Χρυσαυγιτών που θα πάει να «καθαρίσει» το πανηγύρι στην Παναγίτσα της Νίκαιας λέγοντας ότι «Δε θα μείνει τίποτα όρθιο. Τίποτα! Ό,τι κινείται, σφάζεται».
Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε η Ελληνική Αστυνομία την επομένη της δολοφονίας, στις 23:57:42 δέχθηκε κλήση ότι μια ομάδα 50 ατόμων με ρόπαλα είχε συγκεντρωθεί στη συμβολή των οδών Ιφιγένειας και της λεωφόρου Παναγή Τσαλδάρη στο Κερατσίνι και κατευθυνόταν σε κατάστημα-καφετέρια με την επωνυμία Κοράλι. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ, στις 23:59:19 ανατέθηκε σε μια ομάδα 8 αστυνομικών της ομάδας ΔΙΑΣ να μεταβούν στο σημείο. Οι αστυνόμοι μετέβησαν στην καφετέρια, έξω από την οποία βρισκόταν πλήθος 30 ατόμων. Σύμφωνα με τα πορίσματα μίας έρευνας του ερευνητικού κέντρου Forensic Architecture του πανεπιστημίου Goldsmiths του πανεπιστημίου του Λονδίνου, που συγχρόνισε υλικό από κάμερες ασφαλείας της περιοχής και ηχητικά σήματα της ΕΛ.ΑΣ και του ΕΚΑΒ, η πρώτη κλήση στην ομάδα ΔΙΑΣ έγινε στις 23:54:14 και τέσσερις μοτοσικλέτες με αστυνομικούς, οι ομάδες 408-01 «Κερατσίνι» και 410-01 «Πέραμα», έφτασαν στο σημείο στις 23:58:11.
Ο επικεφαλής της ομάδας ΔΙΑΣ έστειλε σήματα στα κεντρικά της αστυνομίας ότι στο σημείο βρίσκονταν «γύρω στα 20 άτομα της Χρυσής Αυγής» που τους είπαν πως «είχαν μια διαμάχη με κάτι άτομα του γνωστού χώρου» και ότι οι αστυνομικοί προσπαθούσαν «να κατευνάσου[ν] τα πνεύματα» και έπειτα ότι διέκρινε ότι «υπάρχουν και κάτι σιδερομπουνιές και κάτι ρόπαλα». Σε επόμενο σήμα είπε ότι έβλεπαν άτομα της ΧΑ να «κυνηγάνε έτερα άτομα επί της Τσαλδάρη [...] για να τους πιάσουν». Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ, κάποια από τα άτομα της Χρυσής Αυγής άρχισαν να τρέχουν προς την οδό Παναγή Τσαλδάρη, όπου είχαν συγκεντρωθεί περίπου 60 άτομα. Εκεί οι αστυνόμοι είδαν τον Φύσσα αιμόφυρτο, με τραύματα από μαχαίρι στο στήθος και όσο είχε ακόμη τις αισθήσεις του υπέδειξε τον Ρουπακιά ως το δράστη της επίθεσης, τον οποίο και συνέλαβαν. Το μαχαίρι το είχε πετάξει κοντά στο αυτοκίνητό του. Όπως προέκυψε από την προανάκριση, ο δράστης δεν βρισκόταν αρχικά στο κατάστημα. Σύμφωνα με την ιατροδικαστή που πραγματοποίησε τη νεκροτομή, ο Ρουπακιάς μαχαίρωσε τον Φύσσα με τρεις μαχαιριές, μία στο μηρό και δύο στον θώρακα, οι οποίες ήταν θανατηφόρες· Ο Φύσσας έφερε τραύματα σε δύο ζωτικά όργανα, τον αριστερό πνεύμονα και την καρδιά. Στο κινητό τηλέφωνο του Καζαντζόγλου, που βρέθηκε στο αυτοκίνητο του Ρουπακιά και κατασχέθηκε, υπήρχε το μήνυμα του Πατέλη.
Ο Φύσσας μεταφέρθηκε στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας, όπου και διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Ενώ ήταν ήδη κρατούμενος, ο Ρουπακιάς επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον πυρηνάρχη της ΤΟ Νικαίας, Γιώργο Πατέλη, ο οποίος στην συνέχεια ενημέρωσε τηλεφωνικά το βουλευτή Πειραιά και τοπικό περιφερειάρχη της ΧΑ Γιάννη Λαγό. Στις 00:37 ο αρχηγός της ΧΑ, Νίκος Μιχαλολιάκος, έστειλε ένα SMS στο Λαγό, ο οποίος κάλεσε το Μιχαλολιάκο και στη συνέχεια τον Πατέλη, ο οποίος έπειτα επικοινώνησε πάλι τηλεφωνικά με το Ρουπακιά τρεις φορές. Ένας φίλος του Μιχαλολιάκου, που το βράδυ της επίθεσης σε αφισοκολλητές του ΠΑΜΕ στο Πέραμα στις 12 Σεπτεμβρίου του είχε στείλει ένα γραπτό μήνυμα όπου αναφερόταν «Αδερφέ μου, ν' αγιάσουν τα χεράκια τους..!! Freikorps!», του έστειλε στις 00:39 της νύχτας της δολοφονίας Φύσσα το μήνυμα «Γουστάρω, γουστάρω, γουστάρω ΧΑ ελληνικό Σεπτέμβριο!!!».
| Όταν βλέπω κάποιον να περπατή
επάνω-κάτω, όπως ο μακαρίτης ο Bέρθερος, και να μελετά μίαν ερωτικήν
εκδίκησιν, λέγω από μέσα μου: «Iδού ένας άνθρωπος, που ετοιμάζεται να
κάμη μίαν ανοησίαν!». Kαθένας την κάμνει με τον τρόπον του. Άλλος φονεύει. Aλλά ο θάνατος είναι μυστήριον. Άλλος αυτοκτονεί. Aλλά η αυτοκτονία είναι μία ηλιθιότης. Άλλος σπεύδει να υπανδρευθή με το πρώτον αδέσποτον θήλυ, που συναντά εις τον δρόμον του, φανταζόμενος ότι εκδικείται με τον τρόπον αυτόν εκείνην, που έπαυσε να τον αγαπά. Aυτό είναι ξεκαρδιστική κωμωδία. Άλλος γράφει ένα δράμα, εις το οποίον καυτηριάζει τας γυναίκας με πεπυρακτωμένον σίδηρον. Aυτός, απλούστατα μαξιλαρώνεται. Yπήρξεν ένας άνθρωπος, ο οποίος, δια να εκδικηθή την γυναίκα του, κατήργησεν, εν στιγμή παραφοράς, το φύλον του με την μάχαιραν του δημίου. Mε αυτόν γελούν οι αιώνες. Kανείς, με μίαν λέξιν, δεν εστάθη ικανός να εκδικηθή επαξίως μίαν γυναίκα εις τον κόσμον αυτόν. Tο πράγμα είναι ευεξήγητον. Όλοι οι εκδικηταί της γυναικείας απιστίας ενεργούν μ' ένα τρόπον εσφαλμένον εις την βάσιν του. Eνεργούν δηλαδή μ' ένα τρόπον υπερβολικά σοβαρόν και πολύ συχνά τραγικόν. Προτιμούν την τραγωδίαν εκεί, όπου κατ' εξοχήν θα ήτο ενδεδειγμένη η φάρσα. Yποδύονται τον κόθορνον του τραγωδού, ενώ ο ακαταλληλότερος άνθρωπος δια να παίξη ένα σοβαρόν ρόλον εις το θέατρον της ζωής είναι ο ατυχήσας εραστής. Kαι, ενώ ορέγεται τας δάφνας ενός Tάλμα, δέχεται τα μαξιλάρια της πλατείας επί της κεφαλής του. Δι' αυτό ακριβώς οι σοφώτεροι δεν περιπατούν πια επάνω-κάτω, μετά την προδοσίαν ή την εγκατάλειψιν, όπως ο μακαρίτης Bέρθερος, και δεν μελετούν μίαν εκδίκησιν. Σηκώνονται από το γεύμα, όπου εμισοτελείωσαν το φαγί των, σκουπίζουν το στόμα των με την πετσέταν, πληρώνουν και φεύγουν, ως να μη τους συνέβη τίποτε, αφίνοντες έναν άλλον ν' αποτελειώση την μερίδα των. Έτσι διασώζουν την αξιοπρέπειάν των, χωρίς να μείνουν και εντελώς ανεκδίκητοι. Διότι γνωρίζουν ότι είναι εντελώς περιττόν να εκδικήται καθένας χωριστά την αιωνίαν γυναίκα. Δι' αυτήν υπάρχουν οι εκ Θεού απεσταλμένοι εκδικηταί, που είναι οι Δον Zουάν όλων των τόπων και όλων των εποχών, και οι οποίοι δεν κάμνουν άλλο, παρά να εκδικούνται διαρκώς δια τον εαυτόν τους και δια τους άλλους. Eν τούτοις, οφείλομεν να κάμωμεν τιμητικήν εξαίρεσιν δια τον άνθρωπον, ο οποίος προ ολίγων ημερών επραγματοποίησε πρωτότυπον εκδίκησιν εις την Aκρόπολιν αυτήν της κοινοτοπίας, που είναι αι Aθήναι. Eίδατε από τας εφημερίδας, τί έκαμεν ο μεγαλοφυής αυτός. Eπήγε νύκτα εις την θύραν της απίστου και της ετοιχοκόλλησε μίαν επιγραφήν: «Eδώ υπάρχει ευλογιά». Tίποτε άλλο! Tο άλλο πρωί οι διαβάται επερνούσαν, εσταματούσαν, εδιάβαζαν και έφευγαν έντρομοι μακρυά. O γαλατάς δεν εκτύπησε την θύραν εκείνο το πρωί. O μανάβης δεν εσταμάτησεν. O γραμματοκομιστής, που έφερνε μίαν ερωτικήν επιστολήν, την εξανάβαλεν εις τον σάκκον του και έφυγεν. O νέος εραστής, μόλις επλησίασεν εις την γωνίαν του δρόμου και πριν παρελάση ακόμη υπό το θρυλικόν παράθυρον, ανέκρουσε με τρόπον πρύμναν και δεν εφάνη πλέον. Όταν η άπιστος αντελήφθη την συμφοράν και έστειλε να ξεσχίσουν την καταχθονίαν επιγραφήν, ήτο πλέον αργά. O προδοθείς εραστής είχεν εκδικηθή! Kαι είχεν εκδικηθή κυρίως, διότι η άπιστος τον εφαντάζετο ξεκαρδισμένον από τα γέλια εις μίαν γωνίαν του δρόμου, εν ώ θα ήθελε να τον φαντασθή απηγχονισμένον από την οροφήν του δωματίου του. Όταν τον ερώτησαν εις την Aστυνομίαν, διατί προέβη εις την αθλίαν αυτήν πράξιν, λέγουν ότι απεκρίθη αφελέστατα: ― Ήθελα να της στείλω τη βλογιά στα όμορφα μουτράκια της. Aφού δεν μπορούσα να το κάμω, της την έστειλα στην πόρτα της. Aς μπολιασθή να είναι ήσυχη! Kαι η Aστυνομία απέλυσε τον εραστήν και έστειλε τον αστυίατρον να εμβολιάση την ερωμένην, δια κάθε ενδεχόμενον και δια την ησυχίαν της συνοικίας. H φάρσα και η εκδίκησις έλαβε τοιουτοτρόπως την ωραίαν της συνέχειαν. |
 |
| (από Tα Άπαντα, E΄, Eκδοτικός Oίκος Xρήστου Γιοβάνη 1968) |
«Η αλήθεια είναι πως οι Ανθρωποφύλακες θα μπορούσαν να μην έχουν γραφτεί ποτέ, αν δεν με είχε πείσει ο “Πάμπλο”, κατά κόσμον Μιχάλης Ράπτης. Εγώ δεν πίστευα πως έχω κάτι παραπάνω να πω. Όπως είχαν βασανιστεί τόσοι και τόσοι, έτσι είχα βασανιστεί και εγώ. Μου έβγαλαν κάποια στιγμή ένα πλαστό διαβατήριο, για να το “σκάσω” στη Γενεύη. Δεν ήξερα τότε ποιος μου είχε φτιάξει το διαβατήριο. Όταν έφτασα στην Ελβετία, έρχεται ο Πάμπλο και μου δίνει μια καινούρια ταυτότητα και μου λέει την επόμενη μέρα να συναντηθούμε σε ένα μουσείο. Πράγματι, πήγα και με περίμενε μπροστά σε έναν πίνακα. Παριστάναμε τους επισκέπτες και μιλούσαμε συνωμοτικά. Μου είπε: “Πρέπει να γράψεις ένα βιβλίο για τα όσα έζησες στα κρατητήρια. Πρέπει να μάθει ο κόσμος τι συμβαίνει στην Ελλάδα”. Εγώ δεν ήμουν σίγουρος, είχα δεύτερες σκέψεις, από την άποψη πως τόσες χιλιάδες είχαν περάσει από την ΕΣΑ, τι διαφορετικό θα είχε η δική μου μαρτυρία; Εκείνος επέμενε: “Δεν έχει σημασία, ακόμη και η παραμικρή λεπτομέρεια που βγαίνει μέσα από τα κρατητήρια είναι σημαντική για τον υπόλοιπο κόσμο, έστω και δύο χαστούκια να έχεις φάει, πρέπει να γραφτεί. Να μάθουν όλοι για τα βασανιστήρια της Χούντας”. Πείστηκα και του είπα, “Εντάξει, θα το κάνω”».
| Ανάθεμα την πρώτ' αρχή, που μ' είπαν να πιστέψω, πως δεν μου σώζετ' η ψυχή, σαν δεν καλογερέψω! Απ' την ζωής την Πασχαλιά μ' έκαμαν να ξεπέσω· ν' αφήσω μακριά μαλλιά και ράσο να φορέσω. Να ζω με το ξερό ψωμί, με το νερό μονάχα· για να παιδέψω το κορμί, και για ν' αγιάσω τάχα!… Καλόγεροι, σας προσκυνώ, και σας φιλώ τα χέρια. Και σας πετώ τον ουρανό και τα χρυσά τ' αστέρια. Πετώ τον σκούφο στο κελί, το ράσο στο ντουλάπι· τον νου μου – μόνο στο φιλί και μόνο στην αγάπη. Θωρώ πουλάκια στην αυλή, που παίζουν ταίρι ταίρι, και λέγω: νάμουνα πουλί! Να ήμουν περιστέρι! Θωρώ κοπέλες που περνούν να παν στο περιβόλι κι αυτού που κοντοπροσκυνούν– με παίρνουν οι Διαβόλοι!… |
|
| (από Tο τέλος του παραμυθιού ή η αρχή του ονείρου, Eρμής 2001) |
|
Τον Αύγουστο του 1961 ο Γκίνσμπεργκ έρχεται στην Ελλάδα από την Ταγγέρη όπου θα παραμείνει περίπου δύο μήνες και θα επισκεφθεί διάφορα μέρη (Δελφοί, Ολυμπία, Ύδρα, Μυκήνες, Κρήτη) πριν αναχωρήσει για το Ισραήλ και από κει για την Κένυα, με τελικό προορισμό την Ινδία. Στην Αθήνα θα γνωριστεί με διάφορους Έλληνες, όπως οι ποιητές Σπύρος Μεϊμάρης και Νάνος Βαλαωρίτης, ο Πάνος Κουτρουμπούσης, ο Μίνως Αργυράκης, ο Γιώργος Κατσίμπαλης και βεβαίως με την Amy Mims τη σύντροφο του Μίνου Αργυράκη, που θα αποδειχθεί η ξεναγός του. Στην Αθήνα ο Γκίνσμπεργκ θα βρεθεί ν’ ακούει τον Τσιτσάνη στο Φαληρικόν και συνεπαρμένος από την επαφή με το λαϊκό τραγούδι θα φθάσει να γράψει ακόμη και στίχους με στόχο να περαστούν στο μπουζούκι. Ξετρελάθηκε με τους ήχους του ρεμπέτικου, όταν πρωτάκουσε ένα τραγούδι του Βαμβακάρη που παιζόταν στη διαπασών, στο προπολεμικό τζουκμπόξ. Άρπαξε το στυλό του κι άρχισε να γράφει –φουριόζικα– έναν διθύραμβο για το τζουκμπόξ στο Πέραμα.
Μα ξαφνικά, γιατί; ποιος έφταιξε; Καμιά μεγάλη αμαρτία δεν πλάκωσε το χωριό· όπως πάντα οι χωριανοί νήστευαν τις σαρακοστές, Τετάρτη και Παρασκευή δεν έτρωγαν κρέας και ψάρι, δεν έπιναν κρασί, πήγαιναν κάθε Κυριακή στη λειτουργία, έφερναν πρόσφορα, έκαναν κόλλυβα, ξομολογιούνταν και μεταλάβαιναν, γυναίκα δε σήκωνε τα μάτια της να κοιτάξει ξένον άντρα, άντρας δε σήκωνε τα μάτια να κοιτάξει ξένη γυναίκα, όλοι ακλουθούσαν τη στράτα τού θεού...Όλα πήγαιναν καλά και ξαφνικά, εκεί πού ήταν ο θεός σπλαχνικά σκυμμένος κατά το ευτυχισμένο χωριό, απόστρεψε πέρα το πρόσωπό του. το χωpιό ευτύς σκοτείνιασε, κι ένα πρωί φωνή σπαραχτικιά ακούστηκε στην πλατεία του χωριού: «Ξεριζωθείτε, οι Δυνατοί της Γης προστάζουν, φύγετε! Όλοι οι Έλληνες στην Ελλάδα, όλοι οι Τούρκοι στην Τουρκιά! Πάρτε τα παιδιά σας, τις γυναίκες σας, τα κονίσματα, ξεκουμπιστείτε! Δέκα μέρες διορία».
Θρήνος σηκώθηκε μέσα στο χωριό, σάστισαν γυναίκες κι άντρες, πήγαιναν κι έρχονταν κι αποχαιρετούσαν τους τοίχους, τους αργαλειούς, τη βρύση του χωριού, τα πηγάδια. Κατέβαιναν στην ακρογιαλιά, κυλίονταν στα χοχλάδια του γιαλού, αποχαιρετούσαν τη θάλασσα κι έσερναν μοιρολόι. Δύσκολα, δύσκολα πολύ, μαθές, ξεκολνάει η Ψυχή από τα γνώριμά της νερά κι από τα χώματα! Κι ένα πρωί ο γέρο παπα-Δαμιανός, μοναχός του, δεν αφήκε τον τελάλη, μήτε τον άλλο νιότερο παπά, τον παπα-Γιάνναρο, μοναχός του σηκώθηκε αξημέρωτα, πήρε σβάρνα το χωριό, γύριζε από πόρτα σε πόρτα, φώναζε: «Στ' όνομα του θεού, παιδιά, ήρθε η ώρα!»
Από τις βαθιές αυγές χτυπούσαν λυπητερά οι καμπάνες, οληνύχτα οι γυναίκες ζύμωναν, οι άντρες διαγούμιζαν βιαστικά από τα σπίτια τους ό,τι μπορούσαν να πάρουν μαζί τους, κάπου κάπου μια γριούλα έσερνε ακόμα το μοιρολόι, μα οι άντρες, με πρησμένα μάτια, γύριζαν και της φώναζαν να πάψει. Τί φελούν τα κλάματα; είπε ο Θεός θα γίνει, ας γίνει το λοιπόν να ξεμπερδεύουμε! Και γρήγορα γρήγορα, προτού να λυγίσει η Ψυχή μας και πριν καλά καλά να καταλάβουμε τη συφορά. Ελάτε, γρήγορα χέρια, βρε παιδιά! Ας φουρνίσουμε τα ψωμιά, ας σακιάσουμε όσο αλεύρι μπορούμε, μακρινή πολύ 'ναι η στράτα, ας πάρουμε μαζί μας ό,τι μας χρειάζεται για να ζήσουμε, τσουκάλια, σκάφες, στρώματα, άγια κονίσματα, μη φοβάστε, αδέρφια! Οι ρίζες μας δεν είναι μονάχα εδώ κάτω στη γης, πιάνουν και τον ουρανό και θρέφονται και γι’ αυτό η ράτσα μας είναι αθάνατη. Όρτσα το λοιπόν, παιδιά, Κουράγιο!
Φυσούσε αγέρας, χειμώνας καιρός, τα κύματα είχαν αγριέψει, ο ουρανός γεμάτος σύννεφα. Κανένα αστέρι. Οι δυο παπάδες του χωριού, ο γερο-Δαμιανός κι ο μαυρογένης παπα-Γιάνναρος, πηγαινόρχουνταν μέσα στην εκκλησιά, μάζευαν τα κονίσματα, το άγιο δισκοπότηρο, τ' ασημένιο Βαγγέλιο, τα χρυσοκέντητα άμφια, στέκουνταν κι αποχαιρετούσαν τον Παντοκράτορα, που ενέδρευε ζωγραφισμένος στον τρούλο, ο γερο-Δαμιανός γούρλωνε τα μάτια και τον κοίταζε. πρώτη φορά είχε δει πόσο ήταν άγριος, πως έσφιγγε τα χείλια του με θυμό και καταφρόνεση και κρατούσε το Βαγγέλιο σαν κοτρόνα κι ετοιμάζουνταν να το σφεντονίσει κατακέφαλα στους ανθρώπους.
Κούνησε ο γερο-Δαμιανός το κεφάλι ήταν χλωμός, αδύναμος. Ρουφηγμένα τα μαγουλά του, δεν τού 'μεναν στο πρόσωπο παρά δυο μάτια μεγάλα. Τού 'χαν φάει το κορμί η νήστια, η προσευκή κι η αγάπη για τους ανθρώπους. Κοίταζε με τρόμο τον Παντοκράτορα, τόσα χρόνια και πώς να μην τον δει! Στράφηκε στον παπα-Γιάνναρο : «Έτσι άγριος ήταν πάντα;» έκαμε να τον ρωτήσει, μα ντράπηκε.
— Παπα-Γιάνναρε, είπε, κουράστηκα. Μάζεψε εσύ τα κονίσματα που θα πάρουμε μαζί μας και τ' άλλα να τα κάψουμε, παιδί μου, κι ο θεός θα μας συχωρέσει, να τα κάψουμε να μην τα μαγαρίσουν οι Αγαρηνοί. Και μάζεψε τη στάχτη, μοίρασέ τη στους χωριανούς, να την κρατούν φυλαχτό. Κι εγώ θα σηκωθώ να κουρταλώ τις πόρτες και να φωνάζω: Ήρθε η ώρα!
Πήρε να ξημερώσει — μέσα από μαύρα σύννεφα πρόβαλε ο ήλιος, φαλακρός, άρρωστος. Ένα φως θλιμμένο άγλειψε το χωριό, ξεχάσκισαν οι πόρτες, κατάμαυρες. Λάλησαν λιγοστά κοκόρια, για στερνή φορά, απάνω στις κοπριές της αυλής. Άνοιγαν οι στάβλοι, πρόβαιναν τα βόδια, τα μουλάρια, τα γαϊδουράκια και πίσω τους τα σκυλιά κι οι άνθρωποι. Μύριζε το χωριό ψωμί ξεφουρνισμένο.
— Νά 'χετε την ευκή του θεού, παιδιά μου, παρακαλούσε ο γερο-Δαμιανός και πήγαινε από το ένα σπίτι στο άλλο, μην κλαίτε, μη βλαστημάτε. Θεού 'ναι θέλημα, μπορεί και για καλό μας. Σίγουρα για καλό μας! Πατέρας μαθές είναι ο θεός. Γίνεται ένας πατέρας να θέλει το κακό των παιδιών του; δε γίνεται! Θα δείτε το λοιπόν, παιδιά μου, πως ο θεός μας έχει ετοιμάσει εκεί πέρα πιο καρπερά χωράφια να ριζώσουμε. Σαν τους Όβραίους ξεσηκωνόμαστε κι εμείς από τη γη των άπιστων και πάμε στη Γη της Επαγγελίας! Εκεί τρέχει το μέλι και το γάλα και τα σταφύλια γίνονται ένα μπόι ανθρώπου.
Την παραμονή του μισεμού κίνησαν όλοι μαζί, λιτανεία, άντρες και γυναικόπαιδα, για το μικρό χαριτωμένο νεκροταφείο απόξω από το χωριό, ν' αποχαιρετήσουν τους προγόνους. Ανακλαημένος ήταν ο καιρός, τη νύχτα είχε βρέξει και κρέμουνταν ακόμα στα φύλλα της ελιάς σταλαγματιές βροχή. Και κάτω το χώμα ήταν μαλακό και μύριζε. Ο παπα-Δαμιανός πήγαινε μπροστά, ντυμένος τα καλά του άμφια, με το χρυσοκεντημένο πετραχήλι του και με το ασημένιο Βαγγέλιο στην αγκαλιά του, πίσω του ακολουθούσε ο λαός, και στερνός, ουραγός, ο παπα-Γιάνναρος, με το ασημένιο σικλί γεμάτο αγιασμό και με την αγιαστούρα του από φουντωμένο δεντρολίβανο. Δεν έψελναν, δεν έκλαιγαν, δε μιλούσαν, πήγαιναν βουβοί, σκυφτοί και μονάχα κάπου κάπου μια γυναίκα στέναζε, ένα βαθύ Κύριε, ελέησαν! ακούγονταν από κανένα γέρικο στόμα κι οι νέες μανάδες είχαν ανοίξει τον κόρφο τους και βύζαιναν τα μωρά τους. Έφτασαν στα κυπαρίσσια, έδωκε μια ο παπάς, άνοιξε την πορτούλα, μπήκε, και πίσω του ο λαός. Οι μαύροι ξύλινοι σταυροί ήταν μουσκεμένοι, μερικά φαναράκια έκαιγαν στους τάφους, μισοσβημένες φωτογραφίες πίσω από το γυαλί μαρτυρούσαν πως ήταν οι κοπέλες, πως ήταν οι λεβέντες με τα στριφτά μουστάκια, όταν εζούσαν. Κατασκορπίστηκε ο λαός, βρήκε καθένας τον αγαπημένο του τάφο, έπεσαν κάτω οι γυναίκες και προσκύνησαν το χώμα, οι άντρες, όρθιοι, έκαναν το σταυρό τους και σφούγγιζαν με την άκρα του μανικιού τους τα μάτια. Ο παπα-Δαμιανός στάθηκε στη μέση του κοιμητήριου, σήκωσε τα χέρια: — Πατέρες, φώναξε, Παππούδες, έχετε γεια! Έχετε γεια, φεύγουμε! Δε μας αφήνουν πια οι Δυνατοί της Γης να ζούμε πλάι σας, να πεθάνουμε και να ξαπλώσουμε πλάι σας, να ξαναγίνουμε κι εμείς χώμα μαζί σας. Μας ξεριζώνουν!
Ανάθεμα στους αίτιους! Ανάθεμα στους αίτιους! Ανάθεμα στους αίτιους!
Σήκωσε ο λαός τα χέρια στον oυρανό, σήκωσε βουή μεγάλη: Ανάθεμα στους αίτιους!
Κυλίστηκαν όλοι χάμω, φιλούσαν το μαλακωμένο από τη βροχή χώμα, το 'τριβαν στην κορφή τού κεφαλιού τους, στα μάγoυλα, στο λαιμό, έσκυβαν, το ξαναφιλούσαν. Φιλούσαν τους πατέρες και τους παππούδες, φώναζαν: «Έχετε γεια!».
Προχώρησε με την αγιαστούρα του ο παπα-Γιάνναρος και πήρε αράδα να ραντίζει τα μνήματα.
— Έχετε γεια! Έχετε γεια! φώναζαν ακολουθώντας οι συγγενείς των πεθαμένων, έχετε γεια, αδέρφια, ξαδέρφια, παππούδες! Σχωρέστε μας που σας αφήνουμε στα χέρια των Αγαρηνών, δε φταίμε εμείς, ανάθεμα στον αίτιο!
[πηγή: Νίκος Καζαντζάκης, Οι αδερφοφάδες. Μυθιστόρημα, έκδ. Ελένης Καζαντζάκη, Αθήνα 1973 (7η έκδ.), σ. 14-18]
Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ μεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη. Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ. Άλλο δεν σκ...
