VIA NEGATIVA

  .. Αντίθετα με τη Δεξιά και την Αριστερά, η κοινωνική βάση του Κέντρου ουδεμία σχέση έχει με ιδέες. Έχει όμως σχέση με μια πολύ έντονη δυσαρέσκεια υπαγορευόμενη από την καθήλωση των κεντρώων στη μικρομεσότητα εν γένει. Οι περίφημοι μικρομεσαίοι κατά το πορτοφόλι, κατά το ήθος και κατά το μυαλό είναι πάντα επικίνδυνοι, γιατί εύκολα μπορούν να στραφούν οπουδήποτε, ακόμα και προς το φασισμό, ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε σαν πολιτικό κίνημα κατ' αρχήν στην Ιταλία το 1922, με μια έξοχη εκμετάλλευση της λαϊκής δυσαρέσκειας των μικρομεσαίων. Προσοχή, δε λέμε πως το Κέντρο είναι φασιστικό κατ' ανάγκην, λέμε πως ο φασισμός μόνο στα πλαίσιά του θα μπορούσε να εμφανιστεί σαν κόμμα με λαϊκή βάση είτε δηλώνει είτε όχι το όνομά του.Δεν είναι ανάγκη να λέγεται φασιστικό ένα κόμμα για να 'ναι τέτοιο.Ούτε ο φασισμός παίρνει πάντα ακραίες δικτατορικές μορφές. Φασισμός λέγεται το κοινωνικοπολιτικό καθεστώς των μικρομεσαίων, λέει ο Ντανιέλ Γκερέν, ο εγκυρότερος μελετητής του φασιστικού φαινομέν...

  Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι "Εγώ που η σύγχρονη γενιά μου γέλασε κατάμουτρα,  διακρίνω αυτόν που φτάνει μες απ’ τις οροσειρές του χρόνου,  διακρίνω αυτόν που κανένας δε βλέπει. Εκεί που τ’ ανθρώπινο βλέμμα τσακίζεται ανήμπορο,  βλέπω να καταφθάνει των πεινασμένων στρατηλάτης,  φορώντας το ακάνθινο στεφάνι της επανάστασης το 1916. Κι ανάμεσά σας είμαι εγώ ο Πρόδρομός του, κ’ είμαι όπου βρίσκεται κι ο πόνος, πάντοτε παντού.  Πάνω σε κάθε μια σταλαματιά του νέφους των δακρύων  έχω σταυρωθεί.  Τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη. Κι όταν τον ερχομό του διαλαλώντας  ανταριασμένοι  θα βγείτε να δεχτείτε τον Σωτήρα,  εγώ για σας  θα ξερριζώσω την καρδιά μου  θα την ποδοπατήσω  κ’ έτσι μεγαλωμένη  και καταματωμένη  θα σας τη δώσω για σημαία."

    O εικονιζόμενος είναι ο David James Wottle, δρομέας νικητής στα 800 μ. στους Ολυμπιακούς του Μονάχου το 1972 . Στα πρώτα 500 μέτρα ήταν τελευταίος στην κούρσα. Τότε αποφάσισε να τους περάσει όλους και να πάρει το χρυσό μετάλλιο. ΤΟ ΕΙΠΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΚΑΝΕ! Απλώς, από την μεγάλη του χαρά ξέχασε στην απονομή να βγάλει το καπέλο του. Και πάλι μάγκας ήτανε!

    Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ Τα τέλη του Μαΐου 1963, λίγες ημέρες μετά το έγκλημα της Θεσσαλονίκης και ενώ χαροπαλεύει ακόμη ο Γρηγόρης Λαμπράκης, μια επιτροπή αποτελούμενη κυρίως από καλλιτέχνες και διανοούμενους, με πρόεδρο το συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, ιδρύει τη «Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης» με σκοπό την προάσπιση των ιδανικών για τα οποία θυσίασε τη ζωή του ο συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ βουλευτής. Χωρίς να ανήκει οργανικά στην ΕΔΑ ή να αποκλείει την προσχώρηση μελών που προέρχονται από τις νεολαίες άλλων δημοκρατικών κομμάτων, η ΔΚΝΓΛ εντάσσεται ιδεολογικά στο χώρο της Αριστεράς, από την οποία προέρχονται τα κυριότερα στελέχη της. Η επιτυχία που σημείωσε αμέσως η κίνηση και οι ευρύτατες διαστάσεις που παίρνει θέτουν πολύ σύντομα στους ηγέτες της ένα πρόβλημα οργάνωσης και ένα πρόβλημα στελεχών. Το πρόβλημα αυτό αποφασίζεται να λυθεί με τη συγχώνευση της κίνησης με τις πολιτικές νεολαίες των δημοκρατικών εκείνων κομμάτων που συμμερίζονται τη...

  Κι όταν μπήκε για καλά το πρωινό κι ο ήλιος έπιασε να καίει, ο Σωτήρης ετοιμάστηκε για την τελευταία του κατοικία. Το μοιρολόι της μάνας ακούστηκε πιο γοερό κι οργισμένο. Η μνηστή του, ντυμένη πάντοτε στ’ άσπρα, έκλαιε τώρα σπαραχτικά. Είκοσι πέντε χιλιάδες συγκεντρωμένες από νωρίς στον Κολωνό, ξέσπασαν σ’ ένα πανδαιμόνιο από ζητωκραυγές, χειροκροτήματα, ιαχές, και κατάρες, όταν φάνηκε στο κατώφλι το λείψανο. Σημαίες και λάβαρα υψώνονται, γέρνουν απ’ εδώ κι απ’ εκεί, μπρος και πίσω, πάνω απ’ τα κεφάλια του ξέφρενου πλήθους. -Ο Σωτήρης ζει! Ένα δάσος από χέρια πασχίζει ν’ αγγίξει για τελευταία φορά το φέρετρο. Το πλήθος βογκά, θάλασσα φουρτουνιασμένη από σηκωμένες γροθιές, η κατάσταση κινδυνεύει να ξεφύγει, ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Θα χρειαστούν πολλές προσπάθειες των υπεύθυνων και ψυχραιμία, για να κοπάσει η τρικυμία και να μπει κάποια τάξη. Επιτέλους σχηματίζεται η πομπή. Προπορεύεται η σημαία του 114, το Κεντρικό Συμβούλιο των Λαμπράκηδων με τον Μίκη Θεοδωράκη ...

      Λίγο πιο κάτω από μας έμενε η Pόζα με τη μητέρα της. Mια νέα ώς δεκαοχτώ χρονώ. Ήταν μελαχρινή με μαύρα μαλλιά, χτενισμένα προς τα πίσω. Eίχε και μια χωρίστρα στη μέση.      Ένα απόγευμα, καθώς έπαιζα με τ’ άλλα παιδιά, με πλησίασε, μου χάιδεψε τα μαλλιά, με φίλησε στο μάγουλο και μου είπε: «Θά ’ρθεις να πάμε μια βόλτα;». Eγώ πέταξα από τη χαρά μου. Tην έπιασα από το χέρι και, καθώς προχωρούσαμε, άρχισα να της μιλώ για διάφορα πράγματα. Για τα παιχνίδια μου, για το ποδηλατάκι μου, πως έχω μεγαλώσει και του χρόνου, που θα μπω στα επτά, θα πάω σχολείο.      H Pόζα μ’ άκουγε αφηρημένη. Mπορεί και να μη με άκουγε. Όμως, μ’ αυτά και μ’ αυτά, βγήκαμε έξω από το συνοικισμό, προς τα χωράφια. Eκεί τη Pόζα την έπιασε μια ανησυχία. Kάτι σαν απογοήτευση. Για μια στιγμή που θέλησα να πω πάλι κάτι, με σταμάτησε νευριασμένη. «Mα πάψε πια, επιτέλους». Ύστερα απ’ αυτό έμεινα αμίλητος. H Pόζα κ...

    Φραντς Κάφκα, Μπροστά στο νόμο   Μπροστά στο νόμο στέκει ένας θυρωρός, σ' αυτό το θυρωρό έρχεται ένας χωρικός και ζητά να μπει μέσα. Μα ο θυρωρός λέει πως δεν μπορεί να τον αφήσει τώρα να μπει. Ο άνθρωπος συλλογιέται και ύστερα ρωτά μήπως θα μπορούσε να μπει αργότερα. "'Ίσως", λέει ο θυρωρός, "τώρα όμως όχι". Η πόρτα είναι ανοιχτή όπως πάντα και καθώς παραμερίζει ο θυρωρός, σκύβει ο άνθρωπος, για να κοιτάξει μέσα από την πόρτα. Μόλις το αντιλήφθηκε αυτό ο θυρωρός, γελά και λέει: "Αν το τραβά η όρεξη σου, δοκίμασε να μπεις, μ' όλο που σου το απαγόρεψα. Πρόσεξε όμως: είμαι δυνατός. Και δεν είμαι παρά ο πιο κάτω απ' όλους τους θυρωρούς. Από αίθουσα σ' αίθουσα είναι κι άλλοι θυρωροί, ο ένας πιο δυνατός από τον άλλο. Τη θέα του τρίτου μόλις, ούτ’ εγώ μπορώ να την αντέξω". Τέτοιες δυσκολίες δεν τις περίμενε ο χωρικός. Ο νόμος ωστόσο πρέπει να 'ναι στον καθένα και πάντα προσιτός, σκέπτεται, και καθώς τώρα κοιτάζει προσε...

    Γιώργος Ιωάννου, Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς    Στέκομαι και κοιτάζω τα παιδιά· παίζουνε μπάλα. Κάθομαι στο ορισμένο καφενείο· σε λίγο θα σχολάσουν και θ’ αρχίσουν να καταφτάνουν οι μεγάλοι. Κουρασμένοι απ’ τη δουλειά, είναι πολύ πιο αληθινοί. Οι περισσότεροι γεννήθηκαν εδώ σ’ αυτή την πόλη, όπως κι εγώ. Κι όμως διατηρούν πιο καθαρά τα χαρακτηριστικά της ράτσας τους και την ψυχή τους, από μας τους διεσπαρμένους. Ιδίως όταν τους βλέπω εδώ, μου φαίνονται πιο γνήσιοι. Κάπως αλλιώτικοι μοιάζουν μακριά, σε άλλα περιβάλλοντα συναντημένοι. Η αλήθεια πάντως είναι πώς στο ζήτημα της αναγνωρίσεως έχω φοβερά εξασκηθεί. Όπου κι αν είμαι, τον Πόντιο, ας πούμε, τον διακρίνω από μακριά· κι από μια γραμμή του κορμιού του μονάχα. Δεν είναι ανάγκη ν' ακούσω την ομιλία του, ούτε να διαπιστώσω την αλλιώτικη μελαχρινάδα. Σπανίως να πέσω έξω. Από κοντά όμως είμαι ολότελα αλάνθαστος. Το ίδιο και με τους Καραμανλήδες, τους Καυκάσιους, τους Μικρασιάτες απ’ τις ακ...

    Μας είπαν πως είναι ο καπετάν Άρης με τους αντάρτες του. Πλησιάσαμε στο χωριό. Είχαν ειδοποιηθεί και μας περίμεναν. Μπήκαμε στη γραμμή, τριάδες, και έδωσε αναφορά στον Άρη ο Θάνος. Ανταμώσαμε τώρα και με τους αντάρτες του Άρη και αρχίσαμε τη συζήτηση. Ο Άρης είχε και τους 3 Εγγλέζους που είχαν πέσει στο Καρπενήσι. Ο ένας ήταν Έλληνας. Είχε στολή λοχαγού. Αυτός ήξερε ελληνικά. Το μεσημέρι συγκεντρωθήκαμε όλοι στην πλατεία. Θα ήμασταν περίπου 200 αντάρτες. Μας έβαλε σε ομάδες ο Άρης. Η κάθε ομάδα είχε 15 άντρες. Εμένα με έβαλε στη 2η ομάδα Παρνασσίδας.      Το απόγευμα ήλθε και το αρχηγείο Ευρυτανίας με 80 περίπου αντάρτες. Στο αρχηγείο αυτό ήταν και ο θείος μου Σωκράτης Γκέκας ή καπετάν Άθως. Επίσης και οι χωριανοί μου Γιάννης Ντίκας και Πάνος Λάμπρος. Χαρές, φιλιά, τα είπαμε για λίγο. Προς το βραδάκι, πριν νυχτώσει, φωνάζουν η 1η και η 2η ομάδα Παρνασσίδας να μπουν στη γραμμή. Ετοιμαστείτε να φύγουμε. Α...

    ΟΥΑΡΣΑΝ ΣΑΙΡ ΠΑΤΡΙΔΑ Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα του, εκτός αν πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία τρέχεις προς τα σύνορα μόνο όταν βλέπεις ολόκληρη την πόλη να τρέχει κι εκείνη οι γείτονές σου τρέχουν πιο γρήγορα από σένα με την ανάσα ματωμένη στο λαιμό τους το αγόρι που ήταν συμμαθητής σου που σε φιλούσε μεθυστικά πίσω από το παλιό εργοστάσιο τσίγκου κρατά ένα όπλο μεγαλύτερο από το σώμα του αφήνεις την πατρίδα μόνο όταν η πατρίδα δε σε αφήνει να μείνεις. κανένας δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα σε κυνηγά φωτιά κάτω απ΄ τα πόδια σου ζεστό αίμα στην κοιλιά σου δεν είναι κάτι που φαντάστηκες ποτέ ότι θα έκανες μέχρι που η λεπίδα χαράζει απειλές στο λαιμό σου και ακόμα και τότε ψέλνεις τον εθνικό ύμνο ανάμεσα στα δόντια σου και σκίζεις το διαβατήριό σου σε τουαλέτες αεροδρομίων κλαίγοντας καθώς κάθε μπουκιά χαρτιού δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν πρόκειται να γυρίσεις. πρέπει να καταλάβεις ότι κανένας δε βάζει τα παιδιά του σε μια βάρκα εκτός ...

     Kανονικά δεν πρέπει νάχουμε παράπονο Kαλή κι εγκάρδια η συντροφιά σας, όλο νιάτα, Kορίτσια δροσερά- αρτιμελή αγόρια Γεμάτα πάθος κι έρωτα για τη ζωή και για τη δράση. Kαλά, με νόημα και ζουμί και τα τραγούδια σας Tόσο, μα τόσο ανθρώπινα, συγκινημένα, Για τα παιδάκια που πεθαίνουν σ' άλλην Ήπειρο Για ήρωες που σκοτωθήκαν σ' άλλα χρόνια, Για επαναστάτες Mαύρους, Πράσινους, Kιτρινωπούς, Για τον καημό του εν γένει πάσχοντος Aνθρώπου. Iδιαιτέρως σάς τιμά τούτη η συμμετοχή Στην προβληματική και στους αγώνες του καιρού μας Δίνετε ένα άμεσο παρών και δραστικό- κατόπιν τούτου Nομίζω δικαιούσθε με το παραπάνω Δυο δυο, τρεις τρεις, να παίξετε, να ερωτευθείτε, Kαι να ξεσκάσετε, αδελφέ, μετά από τόση κούραση. (Mας γέρασαν προώρως Γιώργο, το κατάλαβες;)

  Teλευταία ημέρα με τον Διαμαντή Αποστολόπουλος Βασίλης 6 Ιουνίου 1949. Η πανστρατιά του «Πυραύλου», που διοικεί ο στρατηγός του κυβερνητικού στρατού, Τσακαλώτος, έχει σαρώσει τη Ρούμελη. Τρεις μεραρχίες, άφθονο πυροβολικό, ανεξάρτητες ταξιαρχίες, δύο μοίρες ΛΟΚ, σαράντα τάγματα εθνοφυλακής, μερικά τάγματα χωροφυλακής και σχηματισμοί Μάυδων. 1 Ένα σώμα στρατού, δύο συντάγματα, σύνολο 70.000 άντρες. Κι ακόμα: 140 πυροβόλα, 60 αεροπλάνα, θωρακισμένα αυτοκίνητα και άρματα μάχης είναι το προικιό της Ρούμελης.      Η νύχτα έπαψε να καλύπτει τον Δημοκρατικό Στρατό της Ρούμελης. Η χαραυγή παρουσιάστηκε στον ορίζοντα ντυμένη με χίλια χρώματα. Το τμήμα πορεύεται αμίλητο και σκεφτικό. Η μεγάλη κόπωση και πείνα, η απουσία κάποιας προοπτικής, η άγνοια για τον τελικό προορισμό, όλα μαζί αποτελούνε ένα σύμπλεγμα μιας παράξενης ψυχολογικής αρχιτεκτονικής.      Περνούμε τον ξηροπόταμο Ρουστιανίτη κι αρχίζουμε την ανάβαση προς το χωριό Πί...

    Προσπαθώ να θυμηθώ τη μέρα που πρωτοάκουσα τη λέξη: «παλιοκομουνιστές». Συνόδευε τις λέξεις «κακούργο», «μπαστάρντο» και κάτι άλλες βρισιές, στα αρβανίτικα, που δεν τις θυμάμαι. Κι ακόμα να σου πω την αλήθεια δεν έχω καταλάβει καλά καλά γιατί με πείραξε τόσο. Πώς είναι δυνατό να μη με πειράζει το «μπαστάρδε», να μη με πειράζει το «κακούργο», κι αυτή η λέξη να σφυρίζει στ’ αυτιά μου ακόμη, μέχρι σήμερα. Κάτι σαν σφύριγμα φιδιού, κάτι... Τα άλλα δεν με πείραζαν τόσο. Ούτε οι πέτρες που περνούσαν σύρριζα δίπλα στο κεφάλι μου. Απ’ όλες τις βρισιές της γριάς της Μούργαινας, αυτή μου φαινόταν η πιο βαριά. Ίσως γιατί καταλάβαινα πως κρύβει αλήθεια. Την ένιωθα σαν μια βαριά κληρονομική κατάρα. Κάτι που το παίρνεις με τα γονίδια.      Τι κάθομαι και τσαμπουνάω τώρα. Ακούς εκεί «γονίδια». Λες και στα έξι σου χρόνια είχες ξανακούσει τη λέξη. Εδώ δεν την ήξερε τότε καλά καλά ο ίδιος ο Ουάτσον. Ίσως εκείνες τις μέρες να την ξεφούρνιζε για πρώτη φορά. ...

   ΑΜΝΗΣΙΑ Μιχάλης Γκανάς Η κάθε μέρα σαν τη γομολάστιχα σβήνει την προηγούμενη και πάει. Άλλοτε σβήνει την επόμενη, καμιά φορά ολόκληρη βδομάδα.   Βροχές θυμάμαι και πουλιά και ιστορίες που δεν έζησα ποτέ μου.   Τις νύχτες γράφεται το μέλλον μου, τα φοβερά καθέκαστα της επομένης, και πρέπει να ξυπνάω στις εφτά, με την ψυχή στα δόντια να γυρίζω, για να προλάβω τις παραγγελίες.   Χιόνια θυμάμαι και βουνά και εξορίες που δεν έζησα ποτέ μου.   Λησμόνησα τους ίδιους τους γονείς μου, πώς ήτανε και ποιοι και πόσοι. Κοιτάζω γράμματα, φωτογραφίες, δεν ξεχωρίζω ζωντανούς και πεθαμένους. Γριές και γέροι και παιδιά, μεσήλικες θλιμμένοι.   Μάτια θυμάμαι και φωνές, πρόσωπα που δε γνώρισα ποτέ μου.

    Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή κόψ’ τη φωνή σου, σώπασε κι επιτέλους αν ο λόγος είναι άργυρος η σιωπή είναι χρυσός. Τα πρώτα λόγια, οι πρώτες λέξεις που άκουσα από παιδί έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα μού ‘λεγαν: «σώπα». Στο σχολείο μού ‘κρυψαν την αλήθεια τη μισή και μού ‘λεγαν: «εσένα τι σε νοιάζει; σώπα!» Με φιλούσε το πρώτο αγόρι που ερωτεύτηκα και μού ‘λεγε: «κοίτα, μην πεις τίποτα, και…σώπα!» Κόψ’ τη φωνή σου, μη μιλάς, σώπαινε. Κι αυτό βάστηξε μέχρι τα είκοσί μου χρόνια. Ο λόγος του μεγάλου, η σιωπή του μικρού. Έβλεπα αίματα στα πεζοδρόμια «τι σε νοιάζει, μού ‘λεγαν, θα βρεις το μπελά σου – τσιμουδιά, σώπα». Αργότερα φώναζαν οι προϊστάμενοι: «μη χώνεις τη μύτη σου παντού, κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, και σώπα». Παντρεύτηκα κι έκανα παιδιά και τα ‘μαθα να σωπαίνουν. Ο άντρας μου ήταν τίμιος κι εργατικός κι ήξερε να σωπαίνει. Είχε μάνα συνετή που του έλεγε «σώπα». Στα χρόνια τα δίσεχτα οι γείτονες με συμβούλευαν: «μην ανακατε...

    Το ψαράκι της γυάλας -Μάριος Χάκκας   Ο άνθρωπος, με τη φραντζόλα υπομάλης, είναι ο ίδιος που πριν δυο χρόνια περίπου κρατούσε καρπούζι. Τότε ήταν Ιούλιος και φυσικά υπήρχαν καρπούζια, ενώ τώρα Απρίλης και πήρε φρατζόλα. Βέβαια και καρπούζια να υπήρχανε, πράγμα αφύσικο για μήνα Απρίλη, αυτός πάλι για φρατζόλα στο φούρνο θα πήγαινε, όπως άλλωστε όλος ο κόσμος. Μέσα στο γενικό πανικό, πέσαν όλοι στα τρόφιμα. Περίμενε κι αυτός κάπου μισή ώρα σειρά και στο τέλος βρέθηκε με μια ζεματιστή φρατζόλα στο χέρι. Άλλοι παίρνανε τρεις και τέσσερες, αυτός μόνο μία. Για τη δουλειά που την ήθελε και μία αρκούσε. Την έβαλε κάτω από τη μασχάλη και πήρε τους δρόμους. Το σωστό είναι όταν κάποιος κρατάει μία φρατζόλα, να πηγαίνει στο σπίτι του. Όμως ο δικός μας δεν μπορούσε να πάει. Στη συνοικία που έμενε, από τα χαράματα είχαν αρχίσει ...

    [Κι ήθελε ακόμη…] Μανόλης Αναγνωστάκης Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. Όμως εγώ Δεν παραδέχτηκα την ήττα. Έβλεπα τώρα Πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες. Μιλάτε, δείχνετε πληγές αλλόφρονες στους δρόμους Τον πανικό που στραγγαλίζει την καρδιά σας σα σημαία Καρφώσατε σʼ εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το εμπόρευμα Η πρόγνωσίς σας ασφαλής: Θα πέσει η πόλις. Εκεί, προσεχτικά, σε μια γωνιά, μαζεύω με τάξη, Φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω Με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα, πλέκω Με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω. Όρθιος, και μόνος σαν και πρώτα περιμένω.