Δρόμοι - Λευτέρη Πούλιου

 

 Δρόμοι - Λευτέρη Πούλιου

Το Ποιημα Ανηκει στη συλλογή Ποίηση 1, 2 (2η έκδοση 1975).

Δρόμοι — στιλπνά σκούρα χταπόδια τούτης της χώρας μου,

που πάνω σας δίχως μορφή και δίχως βάρος

πορεύεται το μέλλον. Κούρσες, πούλμαν, δεξαμενόπλοια,

κάποιο ποδήλατο και κανένα σπουργίτι

που κυλά τις αόρατες ρόδες του πάνω στην άσφαλτο.

Από κάτω υπόγειοι δρόμοι. Από πάνω

αέρινες σήραγγες παίζοντας τζαζ.

Δρόμοι πλάι σε στραφτερές βιτρίνες, πλάι

σ' αγάλματα ή ανάμεσα από μαγαζιά κι

εργοστάσια. Δρόμε έξω απ' το πανεπιστήμιο.

Έξω απ' το κτίριο της Βουλής. Δρόμε εθνικέ.

Δρόμοι της συνοικίας. Δρόμοι μαστιγωμένοι

από πίσσα και αίμα. Φτιαγμένοι με φωνές

και χαλίκια. Κάτω απ' το βάρος

οδοστρωτήρων και χιλιάδων διαδηλώσεων.

Δρόμε, σάβανο του Γρηγόρη, του Σωτήρη, του Τάσου.*

Δρόμοι - παιάνες. Δρόμοι γιορτής.

Δρόμοι - αγωνία. Δρόμοι - φονιάδες.

Ποια κατάρα πάνω σας έχει πέσει;

 

Περιμένουμε ο καθένας στη στάση του

περιμένουμε όλοι μαζί στο τσίγκινο υπόστεγο.

 

*Γρηγόρης Λαμπράκης. Δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1963· Σωτήρης Πέτρουλας. Νεκρός σε διαδήλωση κατά τα Ιουλιανά (1965)· Τάσος Τούσης. Νεκρός στη διαδήλωση του 1936.

Μήνυμα του Ινδιάνου Σιάτλ στον πρόεδρο Η.Π.Α

 

 

ΙΝΔΙΑΝΟΣ ΣΙΑΤΛ

Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο

         Το παρακάτω κείμενο χρονολογείται γύρω στα 1855 και αποτελεί την απάντηση του Σιάτλ, αρχηγού μιας φυλής Ινδιάνων, στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Φραγκλίνο Πηρς, ο οποίος ζήτησε από τους Ινδιάνους να πουλήσουν τη γη τους στην αμερικανική κυβέρνηση. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς ξένη στις αντιλήψεις και στον τρόπο ζωής των Ινδιάνων, ο δεσμός των οποίων με τη φύση είναι ιερός και αδιάσπαστος, όπως η αδερφική αγάπη. Ο Σιάτλ εκφράζει με περηφάνια και σεβασμό στην παράδοση τον τρόπο σκέψης της φυλής του, ο οποίος διαφέρει πλήρως από τις υλικές αξίες και τον κατακτητικό πολιτισμό των λευκών. Οι σκέψεις που διατυπώνει ο Σιάτλ απέχουν από εμάς ενάμιση σχεδόν αιώνα, είναι όμως εξαιρετικά επίκαιρες στην εποχή μας, τώρα που όλοι πλέον βιώνουμε τις ολέθριες συνέπειες από την υπερβολική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και τη διαρκώς επεκτεινόμενη οικολογική καταστροφή του πλανήτη μας

Ο μεγάλος αρχηγός στην Ουάσιγκτον μηνάει* πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. O μεγάλος αρχηγός μηνάει ακόμα λόγια φιλικά και καλοθέλητα. Καλοσύνη του, γιατί ξέρομε πως αυτός λίγο τη χρειάζεται αντίστοιχα τη φιλία μας. Την προσφορά του θα τη μελετήσομε, γιατί ξέρομε πως, αν δεν το πράξομε, μπορεί ο λευκός να προφτάσει με τα όπλα και να πάρει τη γη μας.
          Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό - τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο. Η δροσιά του αγέρα ή το άφρισμα του νερού ωστόσο δε μας ανήκουν. Πώς μπορείτε να τα αγοράσετε από μας; Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει είναι, στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό.
          Ξέρομε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Τα μέρη της γης, το ένα με το άλλο, δεν κάνουν γι' αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα τού χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον καταχτήσει, και αφού τον καταχτήσει, πηγαίνει παρακάτω.
          Με το ταμάχι* που έχει θα καταπιεί τη γη και θα αφήσει πίσω του μια έρημο. Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας, κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Όμως αυτό μπορεί και να συμβαίνει επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει.
          Αν αποφασίσω και δεχτώ, θα βάλω έναν όρο. Τα ζώα της γης αυτής ο λευκός θα πρέπει να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του. Τι είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα; Αν όλα τα ζώα φύγουν από τη μέση, ο άνθρωπος θα πεθάνει από μεγάλη εσωτερική μοναξιά, γιατί όσα συμβαίνουν στα ζώα, τα ίδια συμβαίνουν στον άνθρωπο.
          Ένα ξέρομε, που μπορεί μια μέρα ο λευκός να το ανακαλύψει: ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός. Μπορεί να θαρρείτε πως Εκείνος είναι δικός σας, όπως ζητάτε να γίνει δική σας η γη μας. Αλλά δεν το δυνόσαστε.* Εκείνος είναι Θεός των ανθρώπων. Και το έλεός Του μοιρασμένο απαράλλαχτα σε ερυθρόδερμους και λευκούς. Αυτή η γη Του είναι ακριβή. Όποιος τη βλάφτει, καταφρονάει το Δημιουργό της. Θα περάσουν οι λευκοί - και μπορεί μάλιστα γρηγορότερα από άλλες φυλές. Όταν μαγαρίζεις* συνέχεια το στρώμα σου, κάποια νύχτα θα πλαντάξεις από τις μαγαρισιές σου. Όταν όλα τα βουβάλια σφαχτούν, όταν όλα τα άγρια αλόγατα μερέψουν, όταν την ιερή γωνιά του δάσους τη γιομίσει το ανθρώπινο χνότο και το θέαμα των φουντωμένων λόφων το κηλιδώσουν τα σύρματα του τηλέγραφου με το βουητό τους, τότες πού να βρεις το ρουμάνι;* Πού να βρεις τον αϊτό; Και τι σημαίνει να πεις έχε γεια στο φαρί* σου και στο κυνήγι; Σημαίνει το τέλος της ζωής και την αρχή του θανάτου.
          Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δέντρα την άνοιξη ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας. Όμως μπορεί, επειδή, καταπώς είπα, είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω - μπορεί μονάχα για το λόγο αυτόν ο σαματάς* να ταράζει τα αυτιά μου. Μα τι μένει από τη ζωή, όταν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί τη γλυκιά φωνή που βγάνει το νυχτοπούλι ή τα συνακούσματα των βατράχων ολόγυρα σε ένα βάλτο μέσα στη νυχτιά; Ο ερυθρόδερμος προτιμάει το απαλόηχο αγέρι λαγαρισμένο* από την καταμεσήμερη βροχή ή μοσχοβολημένο με το πεύκο. Του ερυθρόδερμου του είναι ακριβός ο αγέρας, γιατί όλα τα πάντα μοιράζονται την ίδια πνοή - τα ζώα, τα δέντρα, οι άνθρωποι. Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει προσοχή στον αγέρα που ανασαίνει. Σαν ένας που χαροπολεμάει για μέρες πολλές, δεν οσμίζεται* τίποτα.

          Αν ξέραμε, μπορεί να καταλαβαίναμε - αν ξέραμε τα όνειρα του λευκού, τις ελπίδες που περιγράφει στα παιδιά του τις μακριές χειμωνιάτικες νύχτες, τα οράματα που ανάφτει στο μυαλό τους, ώστε ανάλογα να δέονται για την αυριανή. Αλλά εμείς είμαστε άγριοι. Μας είναι κρυφά τα όνειρα του λευκού. Και επειδή μας είναι κρυφά, θα εξακολουθήσομε το δρόμο μας. Αν τα συμφωνήσομε μαζί, θα το πράξομε, για να σιγουρέψομε τις προστατευόμενες περιοχές που μας τάξατε. Εκεί θα ζήσομε, μπορεί, τις μετρημένες μέρες μας καταπώς το θελήσομε. Όταν ο στερνός ερυθρόδερμος λείψει από τη γη, και από τη μνήμη δεν απομείνει παρά ο ίσκιος από ένα σύννεφο που ταξιδεύει στον κάμπο, οι ακρογιαλιές αυτές και τα δάση θα φυλάγουν ακόμα τα πνεύματα του λαού μου - τι* αυτή τη γη την αγαπούν, όπως το βρέφος αγαπάει το χτύπο της μητρικής καρδιάς. Αν σας την πουλήσομε τη γη μας, αγαπήστε την, καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την, καθώς τη φροντίσαμε εμείς, κρατήστε ζωντανή στο λογισμό σας τη μνήμη της γης, όπως βρίσκεται τη στιγμή που την παίρνετε, και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την τρανή μπόρεσή σας, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας, και αγαπήστε την, καθώς ο Θεός αγαπάει όλους μας. Ένα ξέρομε - ο Θεός σας είναι ο ίδιος Θεός. Η γη Του είναι ακριβή. Ακόμα και ο λευκός δε γίνεται να απαλλαχτεί από την κοινή μοίρα.*

μτφρ. Ζήσιμος Λορεντζάτος
Το Βήμα, 16/1/1977

Άτιτλο ποίημα (του Παλαιστίνιου ποιητή Zakaria Mohammed) - απόδοση στα Ελληνικά Δημήτρης Κανταλής

 

Έκλαιγε! Του έπιασα, λοιπόν, το χέρι για να τον συνεφέρω 

και για να του σκουπίσω τα δάκρυα.

Του είπα με ένα κόμπο στο λαιμό: 

Σου υπόσχομαι πως στο τέλος θα νικήσει το δίκιο 

και γρήγορα θα έρθει η ειρήνη.

 Μα και βέβαια του 'λεγα ψέμματα. Το ξέρω πως δεν πρόκειται 

να νικήσει το δίκιο κι ούτε η ειρήνη θα έρθει γρήγορα,

 αλλά έπρεπε να σταματήσω τα δάκρυά του.

Έχω αυτή τη λαθεμένη ιδέα που λέει πως, 

αν μπορούμε με ένα κόλπο να σταματήσουμε το ποτάμι των δακρύων, 

όλα θα πάρουν ένα δρόμο σωστό. 

Και τότε, τα πράγματα θα τα δεχτούμε όπως είναι. 

Η απανθρωπιά και το δίκιο θα βόσκουν παρέα στον κάμπο, 

ο θεός θα είναι αδελφός με το σατανά

 και το θύμα θα βρει αγάπη από το φονιά του.

 Όμως τα δάκρυα με τίποτα δεν πρόκειται να σταματήσουν. 

Ολοένα ξεχύνονται σαν πλημμύρα 

και χαλάνε το ψεύτικο φτιασίδωμα της ειρήνης.

Και γι αυτό, για την πίκρα των δακρύων που επιμένουν, 

άσε τα μάτια να εξαγνιστούν και να αγιάσουν στο πρόσωπο της γης. 

Δουλειά της ποίησης δεν είναι να σκουπίζει τα δάκρυα. 

Η ποίηση οφείλει να σκάψει μια τάφρο 

όπου τα δάκρυα θα πλημμυρίσουν και θα πνίξουν το σύμπαν.

 

Από τη συλλογή ποιημάτων: A Date for the Crow

Σχέση μικροαστισμού και φασισμού (Από Βασίλη Ραφαηλίδη)

 

 ... Ο φασισμός, όντας η ακραία μορφή πολιτικής έκφανσης του καπιταλισμού και υπηρετώντας αυτόν και μόνο, δε στηρίζεται στους αστούς αλλά στους μικροαστούς, που έτσι στριμωγμένοι ανάμεσα στους αστούς και τους προλετάριους φοβούνται και τους δυο. Τους μεν αστούς διότι τους φράζουν το δρόμο προς τα πάνω, προς την "κοινωνική άνοδο", τους δε προλετάριους διότι λειτουργούν σαν παράδειγμα προς αποφυγή από οικονομικής απόψεως. Άλλωστε, δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως ο φασισμός είναι δημιούργημα ενός πρώην στελέχους του σοσιαλιστικού κόμματος, του Μουσολίνι, που το 1922 είχε τη μεγαλοφυή μεν, καταστροφική δε ιδέα να αντιμετωπίσει τους μικροαστούς σαν ξεχωριστή από τους αστούς οικονομική τάξη...

Μονάκριβή μου- Ναζίμ Χικμέτ -μετ. Γιάννης Ρίτσος

 

 

Μ Ο Ν Α Κ Ρ Ι Β Η  Μ Ο Υ

 του Ναζίμ Χικμέτ

—

Μονάκριβή μου εσύ στον κόσμο
μου λες στο τελευταίο σου γράμμα:
«πάει να σπάσει το κεφάλι μου, σβήνει η καρδιά μου,
Αν σε κρεμάσουν, αν σε χάσω θα πεθάνω».

Θα ζήσεις, καλή μου, θα ζήσεις,
Η ανάμνησή μου σαν μαύρος καπνός
θα διαλυθεί στον άνεμο.
Θα ζήσεις, αδελφή με τα κόκκινα μαλλιά της καρδιάς μου
Οι πεθαμένοι δεν απασχολούν πιότερο από ῾να χρόνο
τους ανθρώπους του εικοστού αιώνα.

Ο θάνατος
Ένας νεκρός που τραμπαλίζεται στην άκρη του σκοινιού
σε τούτον ῾δω το θάνατο δεν αντέχει η καρδιά μου.
Μα νά ῾σαι σίγουρη, πολυαγαπημένη μου,
αν το μαύρο και μαλλιαρό χέρι ενός φουκαρά ατσίγγανου
περάσει στο λαιμό μου τη θηλειά
άδικα θα κοιτάνε μες στα γαλάζια μάτια του Ναζίμ να δουν το φόβο.
Στο σούρπωμα του στερνού μου πρωινού
θα δω τους φίλους μου και σένα.
Και δε θα πάρω μαζί μου κάτου από το χώμα
παρά μόνο την πίκρα ενός ατέλειωτου τραγουδιού.

Γυναίκα μου
Μέλισσά μου με τη χρυσή καρδιά
Μέλισσά μου με τα μάτια πιο γλυκά απ᾿ το μέλι
Τι κάθισα και σου 'γραψα πως ζήτησαν το θάνατό μου.

Η δίκη μόλις άρχισε
Δεν κόβουν δα και στα καλά καθούμενα έτσι το κεφάλι
όπως ένα γογγύλι.
Έλα, έλα, μη μου σκας
Αυτά είναι μακρινά ενδεχόμενα.
Αν έχεις τίποτα λεφτά
Αγόρασέ μου ένα μάλλινο σώβρακο
Μου μένει ακόμα κείνη η ισχιαλγία στο πόδι

Και μην ξεχνάς πως η γυναίκα ενός φυλακισμένου
Δεν πρέπει να ῾χει μαύρες έγνοιες.

---

απόδοση: Γιάννης Ρίτσος

Ανατόλ Φρανς Το έγκλημα του Σιλβέστρου Μπονάρ (απόσπασμα) – Μετάφραση: Φάνης Κωστόπουλος

 

  Έβαλα τις παντούφλες μου και φόρεσα τη ρόμπα μου. Σκούπισα ένα δάκρυ που μου θόλωνε τα μάτια, γιατί στην προκυμαία φυσούσε παγωμένος βοριάς. Μια λαμπερή φωτιά έκαιγε στο τζάκι του γραφείου μου. Κρύσταλλα από πάγο, σαν φύλλα από φτέρες, απλώνονταν στα τζάμια και μου έκρυβαν τον Σηκουάνα, τα γεφύρια του και το Λούβρο των  Βαλουά. Τράβηξα την πολυθρόνα μου και το μικρό κινητό μου τραπέζι κοντά στο τζάκι και πήρα τη θέση που καταδέχτηκε να μου παραχωρήσει ο Αμίλκας. Ο Αμίλκας είχε κουλουριαστεί μπροστά στη φωτιά, με τη μυτίτσα χωμένη μέσα στα πόδια του , πάνω σ’ ένα πουπουλένιο μαξιλάρι. Η ήρεμη αναπνοή του ανασήκωνε το πυκνό κι ελαφρύ του τρίχωμα. Καθώς πλησίαζα, οι αχάτινες κόρες των ματιών του μου έριξαν ένα κρυφό βλέμμα μέσα από τα μισόκλειστα βλέφαρά του, μα τα ξανάκλεισε σχεδόν αμέσως σαν να σκεφτόταν: « Δεν είναι τίποτα, είναι ο φίλος μου». «Αμίλκα» του είπα απλώνοντας τα πόδια « Αμίλκα, νυσταλέε πρίγκιπα της πολιτείας των βιβλίων, νυχτερινέ μου φύλακα! προστατεύεις από τα άθλια τρωκτικά  τα χειρόγραφα και τα βιβλία που ο γερο- σοφός απέκτησε με τα φτωχά του μέσα και τον ακούραστο ζήλο του. Σ’ αυτή τη γαλήνια βιβλιοθήκη, που την υπερασπίζει η πολεμική σου αρετή, κοιμήσου, Αμίλκα, με τη νωχέλεια μιας σουλτάνας! Γιατί συνδυάζεις την όψη του τρομερού Τάρταρου πολεμιστή με τη βαριά χάρη της ανατολίτισσας.

Ο Πιο Φτωχός Πρόεδρος Στον Κόσμο | Χοσέ Μουχίκα