Σαλβαντόρ Νταλί
Όπως αργεί τ’ ατσάλι να γίνει κοφτερό και χρήσιμο μαχαίρι
έτσι αργούν κ’ οι λέξεις ν’ ακονιστούν σε λόγο.
Στο μεταξύ
όσο δουλεύεις στον τροχό
πρόσεχε μην παρασυρθείς
μην ξιπαστείς
απ’ τη λαμπρή αλληλουχία των σπινθήρων.
Σκοπός σου εσένα το μαχαίρι.
(ΚΟΥΒΕΝΤΟΛΟΪ ΜΕ ΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΤΟΓ ΑΪΦΕΛ)
Από μυριάδες βήματα θορυβοποιημένο,
ψιθυροποιημένο από μυριάδες αυτοκινητολάστιχα
το Παρίσι, το περνοδιαβαίνω —
τρομαχτικά μονάχος
τρομαχτικά κανείς
τρομαχτικά μήτε ψυχή.
Γύρω μου —
τα ωτό χορογραφία φανταστική,
γύρω μου —
μες από ψάρια ζωόμορφα, από τον καιρό
των Λουδοβίκων,
πιδακίζοντας σφυρίζει το νερό.
Βγαίνω
Στην Place de la Concorde.
Προσμένω
ώσπου
ανασηκώνοντας το εγχάρακτο μικρό κεφάλι του,
απ’ την παρακολούθηση εξουθενωμένος των ψηλών σπιτιών,
βγαίνει από την ομίχλη ο Πύργος του Άϊφελ
φτάνοντας προς εμέ,
εμέ τη γιάφκα,
εμέ τον μπολσεβίκο αυτόν.
— Σσσ…
Πύργε,
σιγότερα, μην πλατσουρίζεις έτσι! —
θα μας πάρουν χαμπάρι!
είναι μια γκιλοτινική αγωνία το φεγγάρι.
Να τί θα πω σε σένανε
(επάνω του όλος έχω γαντζωθεί
σιγανοψιθυρίζοντας
στο ραδιοαυτί,
ατέλειωτο μουρμουρητό
ζουζουνητό):
-Έχω διαφωτίζει πέρα ως πέρα πράγματα και κτίρια.
Μόνο
προσμένουμε και τη δική σου συμφωνία εμείς.
Πύργε,
θάθελες νάμπεις στην εξέγερση επικεφαλής ;
Πύργε —
εμείς
σ’ εκλέγουμε Αρχηγό!
Δε σου ταιριάζει —
εσένα πούσαι υπόδειγμα ιδιοφυίας μηχανικής
απ’ τους απολλιναιρικούς πανάθλιους στίχους
να μαραγκιάζεις εδώ.
Για σένανε
δεν είναι μέρος — τούτη δω η σαπίλα —
των πορνών το Παρίσι,
των ποιητών,
των χρηματιστηρίων.
Τα μέτρο έχουν κιόλας συμφωνήσει,
είναι μαζί μου τα μετρό —
τούτα δω
μες απ’ τα σπλάχνα τους τα πετροδουλεμένα,
θα φτύσουν έξω το κοινό —
και θα ξεπλύνουν απ’ τους τοίχους μ’ αίμα
τις ρεκλάμες
των αρωμάτων και των ψιμυθίων.
Ετούτα έχουν πειστεί —
δεν πρέπει να ξεχύνονται μες από κει
τα βαγόνια των πλουσίων.
Αυτά δεν είναι δούλοι!
Αυτά έχουν πειστεί —
σ’ αυτά
ταιριάζουν πιότερο
οι δικές μας αφίσες,
του αγώνα τα πλακάτ.
Πύργε —
μη φοβάσαι τους δρόμους!
Αν το θεμέλιο του δρόμου εμποδίσει το μετρό,
το θεμέλιο αυτό
οι ράγες θα το σκίσουν σε λουρίδες.
Τις ράγες ξεσηκώνω σ’ ανταρσία εγώ.
Φοβάσαι;
Κι αν πάρουνε το μέρος σου σμάρι τα καπηλεία ;
Φοβάσαι πιά;
‘Η Ριβ-γκος θάρθει σε βοήθειά σου.
Μη φοβάσαι!
Με τις γέφυρες συμφωνία έχω κάμει.
Εύκολο δα,
δεν είναι, κολυμπώντας,
να περάσεις
το ποτάμι!
Οι γέφυρες,
πυρακτωμένες πιά απ’ την οργισμένη κίνηση των οχημάτων,
θα σηκωθούν μεμιάς απ’ τα πλευρά του Παρισιού.
Οι γέφυρες θα εξεγερθούν.
Στο πρώτο κάλεσμα —
θ’ άποτινάξουν τους διαβάτες πάνω στα λιθάρια των αντερεισμάτων.
Όλα τα πράγματα θα σηκωθούν στα πισινά τους πόδια.
Τα πράγματα πιά δε μπορούνε να το αντέξουν.
θα περάσουν
δεκαπέντε
είκοσι χρόνια
θα σαπίσει το ατσάλι,
και τα ίδια αυτά
τα πράγματα πάλι
εδώ να
θα παν
να πουληθούν για μια νύχτα στη Μονμάρτρη.
Πάμε, Πύργε!
Σ’ εμάς!
’Εσύ —
’Εκεί,
στη χώρα μας,
είσαι πολύ πιο χρειαζούμενος, πολύ !
Έλα σ’ εμάς!
Μες από το στραφτάλισμα του χάλυβα,
μες από τούς καπνούς,
εμείς θα σέ προϋπαντήσουμε
με τρυφεράδα πιότερη θα σέ καλωσορίσουμε
απ’ όση οι πρωταγαπημένοι νιώθουνε για τους αγαπητούς.
Πάμε στη Μόσχα!
Σ’ εμάς
στη Μόσχα
υπάρχει ευρυχωρία μεγάλη.
Εσύ
— το κάθε πόδι σου —
κι απόναν δρόμο θάχει.
Εμείς, κει πέρα,
θα σέ χαϊδεύουμε:
κάθε στιγμή εκατό φορές
τη μέρα
ώσπου σαν ήλιους να λαμποκοπήσουμε το μπρούντζο σου όλον και
τ’ ατσάλι.
Ας
τελειώνει η πόλη σας,
των κουτοθηλυκών και των δανδήδων το Παρίσι,
ετούτο το Παρίσι των βουλεβαρδιάτικων χασκοσεργιανητών,
μονάχο του ας τελειώσει, μια νεκραποθήκη Λούβρο ας καταντήσει
μες στις παλιατσαρίες των μουσείων και των Βουλωνικών δασών.
Εμπρός !
Με την τετράδα βάδισε των δυνατών ποδιών σου
που του Άιφελ τα σχέδια τάχουν καρφώσει εδώ
για να ραδιωθεί το μέτωπό σου στο δικό μας ουρανό,
να φοβηθούν τ’ αστέρια μας εμπρός σου.
Παρ την απόφασή σου, Πύργε
όλοι ας εξεγερθούν σήμερα κιόλας,
ακέραιο το Παρίσι, απ’ την κορφή ως τα νύχια του, χαλώντας
Σ’ εμάς, στην ΕΣΣΔ !
Έλα σ’ εμάς το δίχως άλλο —
όσο για τη θεώρηση
εγώ θα σου τη βγάλω !
1928
«Εμείς που μείναμε
θα τρώμε το πρωί
μια φέτα από του ήλιου το καρβέλι,
ένα τσαμπί σταφύλι από τ’ αμπέλι
και δίχως πια του φόβου το τριβέλι,
μπροστά θα προχωράμε στη ζωή.»
Νίκος Γκάτσος
Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή κόψ τη φωνή σου σώπασε επιτέλους
κι αν ο λόγος είναι αργυρός η σιωπή είναι χρυσός. Τα πρώτα λόγια που
άκουσα από παιδί έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα μου λέγανε: «σώπα».
Στο σχολείο μου κρύψαν την αλήθεια τη μισή, μου λέγανε :
«εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!» Με φιλούσε το πρώτο κορίτσι
που ερωτεύτηκα και μου λέγανε: «κοίτα μην πεις τίποτα,
σσσσ….σώπα!» Κόψε τη φωνή σου και μη μιλάς, σώπαινε.
Και αυτό βάσταξε μέχρι τα είκοσι μου χρόνια.
Ο λόγος του μεγάλου η σιωπή του μικρού.
Έβλεπα αίματα στο πεζοδρόμιο,
«Τι σε νοιάζει εσένα;», μου λέγανε, «θα βρεις το μπελά σου, σώπα».
Αργότερα φωνάζανε οι προϊστάμενοι
«Μη χώνεις τη μύτη σου παντού, κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, σώπα»
Παντρεύτηκα, έκανα παιδιά, η γυναίκα μου ήταν τίμια κι εργατική
και ήξερε να σωπαίνει. Είχε μάνα συνετή , που της έλεγε «Σώπα».
Σε χρόνια δίσεκτα οι γονείς, οι γείτονες με συμβουλεύανε :
«Μην ανακατεύεσαι, κάνε πως δεν είδες τίποτα. Σώπα»
Μπορεί να μην είχαμε με δαύτους γνωριμίες ζηλευτές,
με τους γείτονες, μας ένωνε , όμως, το Σώπα.
Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος σώπα οι επάνω, σώπα η κάτω,
σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.
Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι και οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε τη γλώσσα μας. Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε το σύλλογο του «Σώπα». και μαζευτήκαμε πολλοί
μία πολιτεία ολόκληρη, μια δύναμη μεγάλη ,αλλά μουγκή!
Πετύχαμε πολλά, φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε παράσημα,
τα πάντα κι όλα πολύ. Εύκολα , μόνο με το Σώπα.
Μεγάλη τέχνη αυτό το «Σώπα».
Μάθε το στη γυναίκα σου, στο παιδί σου, στην πεθερά σου
κι όταν νιώσεις ανάγκη να μιλήσεις ξερίζωσε τη γλώσσα σου
και κάν’ την να σωπάσει. Κόψ’ την σύρριζα. Πέτα την στα σκυλιά.
Το μόνο άχρηστο όργανο από τη στιγμή που δεν το μεταχειρίζεσαι
σωστά. Δεν θα έχεις έτσι εφιάλτες , τύψεις κι αμφιβολίες.
Δε θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου και θα γλιτώσεις από το βραχνά
να μιλάς , χωρίς να μιλάς να λες «έχετε δίκιο, είμαι σαν κι εσάς»
Αχ! Πόσο θα 'θελα να μιλήσω ο κερατάς. και δεν θα μιλάς ,
θα γίνεις φαφλατάς , θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς .
Κόψε τη γλώσσα σου, κόψ’ την αμέσως. Δεν έχεις περιθώρια.
Γίνε μουγκός. Αφού δε θα μιλήσεις , καλύτερα να το τολμήσεις
Κόψε τη γλώσσα σου. Για να είσαι τουλάχιστον σωστός στα σχέδια και
στα όνειρά μου ανάμεσα σε λυγμούς και σε παροξυσμούς κρατώ
τη γλώσσα μου, γιατί
νομίζω πως θα’ρθει η στιγμή που δεν θα αντέξω και θα ξεσπάσω
και δεν θα φοβηθώ και θα ελπίζω και κάθε στιγμή το λαρύγγι
μου θα γεμίζω με ένα φθόγγο , με έναν ψίθυρο , με ένα
τραύλισμα , με μια κραυγή που θα μου λέει: ΜΙΛΑ!….
Φυσικά και είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στο νόμο.
Απαγορεύεται το ίδιο,
τόσο στους πλούσιους όσο και στους φτωχούς,
να κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες,
να ζητιανεύουν και να κλέβουν ψωμί.
Anatole France, 1844-1924
ΣΤΟ ΝΕΚΡΟ ΔΑΣΟΣ
Στο νεκρό δάσος των λέξεων προχωράω.
Ανάβω τα χλωμά φανάρια στους δρόμους
προσπαθώ ν' αναστήσω.
Τα ονόματα που πυρπόλησαν τις καρδιές
σε μυστικές συνεδριάσεις
τα ονόματα που οδήγησαν
όλα δολοφονούνται.
Τώρα κυκλοφορούν σε ανάκτορα ξένοι
ντύνονται επίσημα στις δεξιώσεις
σε διπλωματικά συνέδρια ανταλλάσσονται
χειραψίες
φριχτά υπομνήματα
παρευρίσκονται στις γιορτές, υποκλίνονται-
Τώρα πεθαίνουν.
Ω Ρόζα Λούξεμπουργκ, Λένιν, ποιητές,
Ω Tέλμαν, Tάνεφ
παγωμένοι σε επίσημες αίθουσες
δαφνοστεφείς ήρωες
μυθικά πρόσωπα
ελάτε.
Οι εξουσίες σήμερα χαϊδεύονται σαν
ερωτιάρες γάτες πάνω στις στέγες μας
οι πρόεδροι ανταλλάσσουν επισκέψεις
οι πατριάρχες πάλι ενθρονίζονται
κάτω από τα νόμιμα κάδρα σας
μας περιπαίζουν.
Εγώ έχω μέσα στη θύμησή μου
την ώρα που ανέβαινε το πλήθος στις σκάλες
με τη φωτιά κρατώντας τη μεγάλη ταμπέλα
Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ.
Έχω στη θύμησή μου την ατμομηχανή που έφερε
τη νύχτα τον Λένιν
τον έξαλλο Mαγιακόφσκι που πυροβολούσε
τους υπουργούς
τους φοιτητές αγκαλιασμένους με τους χωριάτες.
Πώς βγήκανε πάλι απ' αυτή τη φωτιά
ο Kος Διευθυντής
ο διπλωματικός ακόλουθος
ο Kος πρέσβης;
Και τώρα τι πρέπει να γίνει
σ' αυτό το νεκροταφείο των ονομάτων
σ' αυτό το νεκροταφείο των λέξεων;
Πώς θα ξαναβαφτίσουμε τις πυρκαγιές
ελευθερία, ισότητα, Σοβιέτ, εξουσία;
Μιχάλης Κατσαρός (1919 – 1998)
Σε άδειο θέατρο χωρίς τους θεατές μέσα στη νύχτα σαν καράβι ταξιδεύεις βρίσκεις λιμάνια που βουλιάξανε στο χθες και να βρεθείς ξανά στο χά...
